ارائه راهکارهای استفاده هوشمندانه از شبکه‌های اجتماعی مجازی/ رسانه ملی در آموزش غفلت نکند

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجند رسا    به نقل  از ایکنا، روزها استفاده از برنامه‌های تلفن همراه همچون وایبر، واتس‌آپ و غیره به شدت در جامعه رایج شده و می‌توان ادعا کرد که به یکی از اصلی‌ترین راه‌های ارتباطی بدل شده است، اگرچه می‌توان از آنها استفاده‌های مفید و مؤثر نیز داشت اما پیامدهای منفی و آسیب‌های آنها نیز اجتناب‌ناپذیر است.

رسانه در عصر حاضر جزء اساسی‌ترین دانش‌‏های بشری است که توانسته به عنوان عنصری کلیدی و تعیین کننده، دنیای کنونی را در عین وابستگی تحت‌الشعاع خود قرار دهد. رسانه یا Media به معنی رساندن است و رسانه‌ها به ابزارهای انتقال پیام‌ها از فرستنده یا فرستندگان به مخاطب یا مخاطبان گفته می‌شود؛ که شامل روزنامه، کتاب، رادیو، تلویزیون، ماهواره، فناوری‌های نوین ارتباطات و اطلاعات، اینترنت و غیره است.

رسانه به سبب داشتن‌ ویژگی‌هایی همچون سرعت انتشار، نظم انتشار، گستردگی حوزه انتشار، تداوم انتشار، فراگیری و پوشش مخاطبان، دستیابی به قضاوت و داوری مخاطبان انبوه و آسانی دسترسی و هزینه ناچیز دارای نقش و اهمیت بسیار مهمی در عصر حاضر هستند. از این میان بعد از ماهواره، اینترنت و فضای سایبری نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. یکی از دلایل اقبال افراد به اینترنت از سوی عموم مردم وجود شبکه‌های اجتماعی زیادی است که روز به روز نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.

بیست سال پیش زمانی که برای اولین‌بار تلفن همراه پا به عرصه ارتباطات کشور گذاشت هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد که در فاصله زمانی دو دهه، کار به جایی برسد که تلفن همراه از نان شب هم برای مردم کشور ما واجب‌تر شود و همه از پیر تا جوان، گوشی تلفن همراه را در تمام ساعت‌های شبانه روز همراه خود داشته باشند.

به‌رغم گوشی‌های اولیه موبایل که اندازه و حجمشان باعث دشواری حمل و نقلشان می‌شد به مرور زمان از حجم و وزن گوشی‌ها کاسته شد تا آنجایی که تلفن دستی‌های قدیم جای خود را به تبلت‌هایی داده‌اند که تمامی توانایی‌های کامپیوتر را دارا هستند.

رایگان بودن و قابلیت در دسترس بودن؛ زمینه‌ساز گسترش اقبال عمومی

افزایش اپراتورهای تلفن همراه و سرعت اینترنت در سال‌های اخیر همچنین همزمان شد با ورود گوشی‌های هوشمندی که توانایی ورای همنوعان سالیان پیش خود داشتند. ورود  گوشی‌های هوشمند در چند ماه اخیر با پدیده نوظهور دیگری روبرو شد به نام اپلیشکن‌ها.

اپلکیشن‌ها، شبکه‌های اجتماعی مجازی بودند با محوریت تلفن همراه که انتقال سریع و رایگان تصویر و فایل صوتی و تصویری را محقق می‌کردند. گوشی‌های جدید با سیستم عامل‌هایی اندروید و ios امکان دانلود رایگان اپلیشکن‌های جدید را می‌دادند و این شد که نرم افزارهای وی‌چت، وایبر، واتس‌آپ، تانگو و اینستاگرام که دانلود و استفاده از همه شان رایگان است را مهیا کردند و در نهایت بر اساس آمارهای موجود 400 میلیون نفر در دنیا از نرم افزار وی‌چت برای چت کردن و ارسال صوت و تصویر به صورت کاملا رایگان استفاده می‌کنند که یک درصد از این کاربران معادل 4 میلیون نفر ایرانی هستند.

حجت‌الاسلام دادخدا خدائی، مشاور و کارشناس خانواده در خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با بیان اینکه ورود و فعالیت افراد بدون آموزش و مأموریت مشخص به سرزمین مجازی دشمن نادرست است، گفت: بر اساس آمارهای منتشرشده در حال حاضر بیش از ۱۲ میلیون نوجوان زیر ۱۸ سال در ایران از اینترنت استفاده می‌کنند.

از بین بردن امنیت روانی و اخلاقی جامعه؛ اهداف اصلی دشمنان

وی با بیان اینکه دشمنان درصدد از بین بردن امنیت روانی و اخلاقی جامعه هستند و سعی می‌کنند مرزهای اعتقادی مردم را از میان ببرند، افزود: علت کندی دولت‌مردان در رویارویی با این تهدیدها را باید به صورت جدی از خود آنها پیگیری کرد زیرا فیلتر شدن سریع این پایگاه‌ها می‌تواند به صیانت از حقوق شهروندان ایرانی کمک کنند.

مشاور و کارشناس خانواده در خراسان جنوبی با بیان اینکه مسئولان ما تنها به فکر فیلتر کردن هستند، افزود: فیلترینگ تنها سرعت ادامه پیشرفت دشمن را کمتر می‌کند و مسئولان دولتی مأموریتشان تنها دل‌خوش کردن خانواده‌ها به توفیقات فیلترینگ نیست و بهتر است برای پاسخ به نیازهای جامعه تدبیر کنند.

خدائی با بیان اینکه در سال‌های قبل برای استفاده و عضو شدن در این شبکه‌های اجتماعی نیاز به داشتن سیستم رایانه و اینترنت پرسرعت بود اظهار کرد: در حال حاضر با پیشرفت فناوری‌های نوین این کار به سهولت و آسانی بیشتری انجام شود.

وی با اشاره به اینکه هزاران شبکه اجتماعی در فضای مجازی فعال هستند که هر یک بر مبنای موضوعی خاص راه‌اندازی شده است، گفت: به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی متعددی در فضای مجازی در عین داشتن قابلیت‌های مفید دارای آسیب‌های فراوانی در سطح جوامع مختلف و همچنین بروز ناهنجاری‌های زیادی در بین افراد جوامع شده است.

وی با انتقاد از اینکه متأسفانه رسانه‌های جمعی از بحث فرهنگ‌سازی استفاده از وسایل نوین ارتباطی غافل شده‌ و به فرهنگ‌سازی در مورد آن نپرداخته‌اند، افزود: می‌توان از طریق رسانه ملی بسیاری از گروه‌های سالم و سازنده در این شبکه‌ها را تبلیغ و ترویج کرده و به اطلاع‌رسانی و آموزش برای اصلاح فرهنگ پایه اقدام کنیم.

سست‌شدن ارزش‌هایی دینی و از هم پاشیدن نظام خانواده‌ها

مریم که 6 سال از زندگی مشترکش می‌گذرد، بیان کرد: در سال‌های اولیه زندگی مشترک که با شوهرم داشتم بی‌مشکل نبودیم، اما همدیگر را دوست داشتیم و سعی می‌کردیم حلش کنیم.

وی ادامه داد: چند ماه پیش فهمیدم مردی که آنقدر رویش حساب می‌کردم و هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم بخواهد چنین رفتارهایی داشته باشد در واتس‌آپ و وایبر چند هزار دوست داشته و پای عکس‌های نامناسب و ناجور دخترها کامنت‌های جنسی می‌گذارد.

مریم با بیان اینکه مشکلات زندگیمان از بی‌پولی و دخالت‌های خانواده‌ها قابل حل و فصل بود و با علاقه می‌شد تحملش کرد، گفت: این مشکل غیرقابل تحمل بود و پیشنهاد جدایی دادم مخالفتی هم نداشت و ظرف 54 روز توافقی جدا شدیم.

الهام دختری 27 ساله در حالی از همسرش جدا شده است که تا قبل از فهمیدن کارهای همسرش فکر می‌کرده عاشقانه یکدیگر را دوست دارند، گفت: خودم هم وایبر، لاین، واتس‌اپ و غیره دارم اما هیچ‌وقت با استفاده از آنها به فکر خیانت نبوده‌ام بلکه همه اینها را راهی برای ارتباط بیشتر و راحت‌تر با دوستانم می‌دانم.

ریخته شدن قبح روابط نامشروع و خارج از عرف در نرم افزارهای موجود

سارا که 23 سال سن داشت، افزود: احساس می‌کنم فضای مسیج‌بازی در این شبکه‌ها بسیار راحت‌تر و عادی‌تر از پیامک دادن است، به نوعی افراد را به هم نزدیک می‌کند و قبح روابط نامشروع و خارج از عرف را ریخته است.

وی افزود: به نظرم این شبکه‌های اندرویدی آدم‌ها را برای نزدیک‌شدن به یکدیگر و ارتباطات خارج از چارچوب وقیح می‌کند لذا شبکه‌های اندرویدی تلفن همراه برخی ارتباطات غیرضروری و خارج از مرز را میان دختران و پسران گسترش می‌دهد.

علیرضا که 24 سال سن دارد و مجرد است نگاه دیگری به شبکه‌های اجتماعی دارد و معتقد است که شبکه‌های اجتماعی برای ارتباطات اجتماعی بسیار ضروری است و باید به این تحول به دیده مثبت نگریست.

وی با بیان اینکه با استفاده از واتس‌اپ و وایبر و لاین در هزینه‌های تلفن همراه صرفه‌جویی می‌شود و کلی از مسیج‌ها را می‌توان از این طریق و بدون هزینه ارسال کرد، گفت: از طریق این شبکه‌ها می‌توان با دوست و فامیل خارج از شهر به راحتی و با کمترین هزینه ارتباط داشت.

علیرضا اظهار کرد: از طریق این شبکه‌ها می‌توان به سادگی عکس ارسال کرد و از حال و احوال دوستان و آشنایان باخبر شد به هر حال عده‌ای ممکن است از هر چیزی بد استفاده کنند اما واقعیت این است که این شبکه‌های مجازی جدید واقعاً زندگی را متحول و ارتباطات را آسان کرده است.

سیده فاطمه سیادت، کارشناس علوم تربیتی یکی از آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی را در حذف مرز حوزه خصوصی و عمومی‌‌ دانست و افزود: کاری که تکنولوژی در مورد سبک زندگی افراد انجام می‌دهد این است که مرز میان حوزه عمومی ‌‌و خصوصی را از بین برده و به‌هم می‌ریزد.

وی اتلاف وقت و عمر را از دیگر آسیب‌های این نرم‌افزارها در جامعه دانست و افزود: افراد ساعت‌های زیادی به این برنامه‌ها مشغول و سرگرم می‌شوند و علاوه بر اتلاف وقت و عمر از کارهای ضروری خود باز می‌مانند و حتی کارهای خود را با تمرکز خوبی انجام نمی‌دهند.

عدم رعایت حریم خصوصی و نداشتن امنیت کافی کاربران

کارشناس علوم تربیتی عدم رعایت حریم خصوصی و نداشتن امنیت کافی کاربران در نگه‌داشتن اطلاعات خصوصی را یکی از آسیب‌های دیگر بیان کرد و افزود: بحث جاسوسی از کاربران چیزی تازه‌ای نیست و ما همواره شاهد شنیدن اخباری از این دست که اطلاعات توسط شبکه‌های جاسوسی کشورهای سازنده این نرم‌افزارها برداشته شده است هستیم.

سیادت با اشاره به اینکه این نرم‌افزارها و شبکه‌ها دارای امنیت کافی در نگهداری اطلاعات شخصی افراد نیستند، گفت: آسیب دیگری که این نرم‌افزارها و شبکه‌ها دارند ایجاد فضایی برای گسترش فساد و روابط غیر شرعی است.

وی ممکن نبودن کنترل کاربران جوان و نوجوان این شبکه‌ها از سوی خانواده‌ها، امکان فریب کاربران و سوءاستفاده از آنها به دلیل مجهول بودن مخاطب در بسیاری از این فضاها، کم شدن روابط خانوادگی را از آسیب‌های این شبکه‌ها عنوان کرد.

این کارشناس علوم تربیتی همچنین کم‌تحرکی و افسردگی افرادی که بیش‌ از حد به این شبکه‌ها اعتیاد دارند، تغییر سبک زندگی افراد و تغییر فرهنگ، افتادن در دام زندگی‌های نامشروع، وابستگی بیش ‌از حد به این فضاها و برنامه‌ها، مواجهه شدن با ضربه‌های روحی و روانی را از دیگر آسیب این شبکه‌ها دانست.

ضرورت آگاهی دادن به افراد جامعه توسط رسانه ملی

سیادت بر ضرورت آگاهی دادن به افراد جامعه توسط رسانه ملی با ساخت برنامه‌‌های متنوع با کمک کارشناسان و نهادهای فرهنگی تأکید کرد و گفت: بسیاری از کاربران از تنظیماتی که باعث افزایش امنیت شبکه و حریم خصوص آن‌ها می‌شود اطلاعی ندارند و به راحتی بسیاری از اطلاعات شخصی خود را در معرض دید عموم قرار می‌دهند. 

محمد مهدوی‌شریف، کارشناس ارشد ارتباطات با اشاره به اینکه این ابزارها می‌تواند آسیب‌هایی در پی داشته باشد، افزود: این شبکه‌های اجتماعی اندرویدی به سرعت تبدیل به نوعی اعتیاد میان بسیاری از نوجوانان و جوانان شده و برخی از آسیب‌های اجتماعی را تشدید می‌کند.

وی درباره با راهکارهایی که می‌تواند برای استفاده هوشمندانه از شبکه‌های اجتماعی اندرویدی استفاده شود، گفت: در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی اندرویدی تجربه جدیدی است که غفلت و سکوت در برابر آن، فرصت استفاده از آن را برای برنامه‌ریزان فرهنگی سلب می‌کند.

کارشناس ارشد ارتباطات ادامه داد: متأسفانه استفاده از این نرم افزارها باعث می‌شود که زنان و مردان دایره ارتباطات جدیدی پیدا کنند که شاید در ابتدا موضوعی عادی به نظر برسد اما در طولانی مدت امنیت روانی خانواده‌‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

راهکارهای مواجهه مثبت با فضای مجازی موبایلی

مهدوی‌شریف اهمیت آموزش از سنین پایه به کودکان در رابطه با راهکارهای مثبت برای مهارت‌های ارتباطی، برگزاری سلسه دوره‌های آموزشی از طریق آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و دیگر مؤسسات اجتماعی برای جوانان و والدین و واقع‌بین بودن مسئولان در رابطه با فضای حاکم بر وضعیت تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی موجود را از جمله راهکارهای مواجهه مثبت با فضای مجازی موبایلی ذکر کرد.

کارشناس ارشد ارتباطات تأکید کرد: رسانه‌ها به جای تبلیغ مواد مصرفی بهتر است با تهیه فیلم‌ها و سریال‌ها و حتی کلیپ‌های آموزشی فرهنگ استفاده از ابزارهای جدید را در اختیار خانواده‌ها قرار دهند.