ورزش همگانی؛ نیازی که درحد شعار مانده است/ پول همگانی در جیب قهرمانی!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجندرسا به نقل از مهر, تبدیل ورزش همگانی به فرهنگ عمومی و نهادینه کردن آن در جامعه یکی از آرزوهای قدیمی ورزشی‌ها بوده است. شاید لذت بالا بردن یک جام در فوتبال و یا رفتن بر سکوی قهرمانی و انداختن مدال برگردن را نداشته باشد اما کسب بزرگترین آرامش زندگی جامعه یعنی سلامت جسم و روان در گرو توسعه ورزش همگانی است.

" یکی از نیازهای اساسی کشور، فراگیر شدن ورزش همگانی است" این فرمایش مقام معظم رهبری است که نشان دهنده توجه ویژه ایشان به این مقوله و اهمیت آن در سلامت جامعه است. 

اگرچه همواره در تعریف ورزش همگانی تفاوت‌هایی احساس شده و عده‌ای آن را پایه‌ای برای رشد و توسعه ورزش قهرمانی دانسته و برخی این دو مقوله را کاملا از هم جدا می دانند اما آنچه مهم است ماحصل و نتیجه توسعه این ورزش بین آحاد مردم است که به نشاط و حفظ سلامت عموم می‌انجامد.

در بسیاری از کشورها متولی اصلی ورزش همگانی شهرداری‌ها هستند اما در کشور ما مجموعه‌ای از ارگانها زیر نظر وزارت ورزش و جوانان در این زمینه مشغول فعالیت هستند. در شورای ورزش همگانی نیز که آخرین جلسه آن نمایندگانی از وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیروهای مسلح، صدا و سیما، بسیج، شهرداری تهران، حوزه های علمیه کشور و فدراسیون ورزش‌های همگانی حضور داشتند که مجموعه‌ای از همه کسانی هستند که می‌توانند در توسعه این ورزش موثر باشند.

وزارت ورزش و جوانان حدود 6 میلیارد تومان برای توسعه ورزش همگانی به فدراسیون‌ها اختصاص می‌دهد. فدراسیون‌هایی که قهرمانی هستند و عده‌ای بر این باورند هزینه کردن این مبلغ عملا به نام ورزش همگانی و به جیب قهرمانی خواهد بود. هرچند معاون ورزش همگانی وزارتخانه از دستگاه‌های نظارتی قدرتمند در این طرح نام می برد.

آنچه مسلم است ارگانها و سازمان های مرتبط با ورزش همگانی باید برای یکبار هم که شده بدون موازی کاری تقسیم وظایف کنند و تنها به برگزاری جلسات شورای همگانی آن هم تنها در چند ساعت محدود اکتفا نکنند. اهمیت ورزش همگانی در عمل به مراتب بیشتر از ورزش قهرمانی است هرچند جذابیت ها و ویترین پرزرق و برق آن را نداشته باشد. توسعه ورزش همگانی به عزم و ارده ملی نیازمند است.

شاید بتوان وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون ورزش های همگانی و شهرداری را اصلی ترین ارگان های موثر در ورزش همگانی دانست. غلامرضا شعبانی بهار به عنوان معاون ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان مرد اول ورزش همگانی کشور است. فردی که خیلی خوب به مشکلات این مقوله آشناست و ابایی هم از افشای آن ندارد. شعبانی بهار اصولا از رسانه هایی که علاوه بر بعد قهرمانی حداقل نیم نگاهی نیز به ورزش همگانی دارند استقبال ویژه ای می کند هرچند می گوید اغلب رسانه های مطرح کشور تنها به ورزش قهرمانی و حاشیه های آن می پردازند.

غلامحسین شعبانی بهار معاون همگانی وزارت ورزش و جوانان به سوالات خبرنگار مهر در این مورد اینگونه پاسخ داد:

* مهر: تعریف شما به عنوان معاون وزیر از ورزش همگانی چیست و تا چه حد به اهداف خود در این مقوله نزدیک شده اید؟
- شعبانی بهار: در بحث ورزش همگانی چیزی که پیش از همه به ذهن می رسد این است که کمتر در کشور می بینیم که رسانه های مطرح به توسعه ورزش اهمیت بدهند. عمدتا همه به سمت ورزش قهرمانی و حاشیه های آن سوق پیدا می کنند و اصل ورزش کردن به فرع تبدیل می شود و این خطر و تهدید جدی برای جامعه است. اگر فضای حاکم فعلی باقی بماند شاهد اتفاق خاصی در ورزش همگانی نخواهیم بود. تغییر این فضا نیازمند بسیج همگانی و عزم ملی و مطالبه عمومی است. رسانه ها و به خصوص رسانه ملی نقش مهمی در این زمینه دارند و بعید می دانم به این سادگی بشود آن را نهادینه کرد.

* شما به مشکلات ریشه‌ای اشاره می کنید، منشاء اصلی این مشکلات کجاست؟
- من مشکل اصلی را نقش رسانه‌ها و گروه های مرجع می دانم. این که این گروه ها چقدر به توسعه سلامت و تندرستی از زاویه ورزش نگاه می کنند. به عنوان مثال وزارت بهداشت 10 درصد از درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به درمان اختصاص داده است اما آیا همه مسائل با درمان حل می شود؟ پیشگیری یکی از بهترین راهکارهاست. اگر به پیشگیری توجه ویزه شود به جای افتتاح بیمارستان های جدید شاهد تعطیلی بیمارستان ها به دلیل عدم مراجعه بیمار خواهیم بود و به جای این مراکز می توانیم شاهد افتتاح اماکن ورزشی باشیم.

* اما بیشتر این حرف‌ها در حد شعار است و به مرحله عمل نمی رسد، اینطور نیست؟
- بله، نگاه راهبردی مسئولان نسبت به آثار ورزش در سالم سازی مردم باید به عمل برسد نه در حد شعار. در دستگاه های اجرایی 18 وزارتخانه داریم اما چند درصد بودجه ها شامل سالم سازی همان کارکنان است؟ وزارت ورزش و جوانان چند درصد از بودجه را صرف سالم سازی و فعالیت ورزشی کارکنان و خانواده هایشان می کند؟ به نظرم اگر بخواهیم این شرایط را تغییر بدهیم نیازمند نهضت جدید در ورزش هستیم. نهضتی عمیق و گسترده که همه مردم به آثار فعالیت های حرکتی ایمان داشته باشند. ما نیازمند مهندسی جدید نیستیم می توانیم از مهندسی معکوس استفاده کنیم. توسعه ورزش همگانی باید به عنوان یک رسالت و ضرورت در میان همه اقشار جامعه حاکمیت داشته باشد.

* چه کسانی در توسعه ورزش همگانی نقش پررنگ تری دارند؟
- گروه های مرجع مثل روحانیون، هنرمندان و ... به عنوان مثال من خیلی دوست دارم که آقای روحانی به عنوان نماد دولت و دومین نفر اجرایی کشور در برنامه ورزش همگانی و به خصوص پیاده‌روی شرکت کند یا مثلا خانم ابتکار در برنامه‌های پیاده روی به عنوان نماد خانم‌های دولتی حضور داشته باشد.

* برویم سراغ بودجه 10 درصدی که به فدراسیون ها داده اید، چه تضمینی برای هزینه کردن این بودجه تنها در بخش همگانی وجود دارد؟
- دغدغه همه رسانه ها این است که 10 درصد بودجه ای که به فدراسیون ها می دهید با این همه گرفتاری و مسائل و مشکلات صرف هزینه های دیگر نشود. اگر تنها با این ایده جلو برویم همان ابتدای کار باید موضوع را کنسل می کردیم. اما ما وارد شدیم و سخت ترین راه را انتخاب کردیم.  ما با بررسی وظایف فدراسیون های بین المللی و ملی و کمیته بین المللی و کمیته المپیک به این نتیجه رسیدیم که توسعه ورزش همگانی یکی از وظایف همه این ارگان هاست پس ما چه پول بدهیم و چه ندهیم خود فدراسیون ها موظفند ورزش همگانی را توسعه بدهند.

ما با فدراسیون ها تفاهم نامه تنظیم کردیم و در مرحله اول 50 درصد این بودجه را به آنها دادیم و جلسه هماهنگی با دبیران فدراسیون ها و مسئولین کمیته هماهنگی فدراسیون ها برگزار کردیم و به آنها گفتیم که این پول باید فقط صرف توسعه ورزش همگانی در رشته خودتان شود و از کارشناسان خودمان ناظر گذاشته ایم و استمرار چنین پرداخت هایی در سال آینده به گزارش نهایی بستگی دارد و ممکن است در صورت مشاهده موارد خلاف انتظار، تجدید نظر کنیم. تا به حال حدود 3 میلیارد تومان به فدراسیون ها کمک کردیه ایم و 3 میلیارد دیگر نیز به زودی و تا پایان سال به صورت مشروط بر گزارش مطلوب ارائه خواهد شد.

* برای ورزش همگانی کارکنان دولت چه کرده اید؟
- یکی از دغدغه های اصلی ما ورزش کارکنان است. در سال 76 مصوبه ای در این خصوص داشتیم که متاسفانه اجرایی نشد. ما سه میلیون نفر کارمند داریم که با خانواده خود حدود 9 میلیون نفر را تشکیل می دهند و ترغیب آنها به ورزش یکی از بهترین راهکارهای توسعه ورزش همگانی است.

* انتظار شما از دیگران برای کمک به توسعه ورزش همگانی چیست؟
- بیشترین انتظار من از صدا و سیماست. صدا و سیما یک دانشگاه سازنده است که می تواند سلامت مردم را یک تنه بالا ببرد و نقش بی بدیلی دارد. ما در این زمینه خوراک هم برای ایجاد برنامه‌هایی با محوریت ورزش همگانی داریم. به عنوان مثال می توانند از 39 فدراسیونی که ما به آنها بودجه همگانی داده ایم بپرسند این بودجه دقیقا صرف چه چیزی شده است.

راه ورزش قهرمانی از همگانی عبور می کند و باید برای تقویت ورزش قهرمانی توجه ویژه ای به ورزش همگانی شود. خود ورزش قهرمانی نیز می تواند مبلغ خوبی برای توسعه ورزش همگانی باشد. ورزش همگانی و قهرمانی زنجیره به هم پیوسته ای هستند که توسعه آنها بدون کمک دیگری به سرانجام نخواهد رسید.

***

ایده های سرپرست فدراسیون ورزش های همگانی برای توسعه ورزش همگانی
با پایان ریاست چهارساله مجدآرا در فدراسیون همگانی ابتدا محمدعلی قره به عنوان سرپرست این فدراسیون انتخاب شد که به علت نامزدی اش برای ریاست فدراسیون همگانی حجت الله دارابی جایگزین وی شد. دارابی که مشاور وزیر و رئیس مرکز فن آوری اطلاعات ، ارتباطات و تحول اداری وزارت ورزش و جوانان است ایده های خوبی برای توسعه ورزش همگانی دارد. ایده هایی که اگرچه چندان دشوار به نظر نمی رسند اما هنوز تا مرحله عملی شدن فاصله دارند.

دارابی در گفتگو با خبرنگار مهر راهبرد فدراسیون ورزش های همگانی را اینگونه تشریح کرد: راهبرد فدراسیون تبدیل ورزش همگانی به فرهنگ عمومی است و برای این کار به نهادینه کردن ورزش همگانی نیازمندیم. قدم های خوبی در این زمینه برداشته شده است اما هنوز به جایگاه واقعی این ورزش دست پیدا نکرده ایم.

وی افزود: توسعه ورزش همگانی نیازمند بهره مندی از یک برنامه راهبردی و نقشه راه است. برای ایجاد زیرساخت های لازم،باید مطالعه صحیحی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید داشته باشیم.

آغاز فرهنگ سازی ورزش همگانی از خانواده
سرپرست فدراسیون ورزش های همگانی با اشاره به فرهنگ سازی ورزش همگانی تصریح کرد: فرهنگ سازی ابتدا باید از ورزش خانواده به ویژه بانوان آغاز شود چرا که بانوان در کانون خانواده هستند و بخش اعظم مخاطب ورزش همگانی را بانوان تشکیل می دهند لذا باید برای آنها بستری امن و سهل الوصول را فراهم کنیم تا بتوانند از نقش محوری خود در تامین سلامت جامعه غافل نباشند.

نیاز به ایجاد تفاهم نامه بین همه ارگان های مرتبط و جلوگیری از موازی کاری
دارابی ادامه داد: نیازمند یک تفاهم نامه بین همه موسسات و سازمان های متولی هستیم. سازمان هایی مثل آموزش و پرورش، وزارت علوم، شهرداری، صدا و سیما و ... نقش زیادی در این موضوع دارند. به عنوان مثال شهرداری ها می توانند جاده های تندرستی را در اماکن تفریحی و پارک ها ایجاد کنند. پیاده روهایی نرم که آسیب پذیری نداشته باشد.

وی افزود: آیا نمی شود وزارت آموزش و پرورش در مدارس علاوه بر ساعت درسی زنگ ورزش بگذارد؟ نرمش استاندارد صبحگاهی یکی از این موارد است. چه ایرادی دارد صدا و سیما نیز دو زمان در روز صبح و بعد از ظهر زنگ ورزش داشته باشد؟ آموزش عالی هم به همین صورت. اما باید تفاهم نامه ای برقرار باشد تا از موازی کاری پیشگیری شود.

طراحی انیمیشن ورزشی در صداوسیما
سرپرست فدراسیون ورزش های همگانی طراحی یک انیمیشن ورزشی را در برنامه های صدا و سیما الزامی دانسته و گفت: چرا نباید یک sportman در برنامه های صدا و سیما داشته باشیم؟ چیزی شبیه بابابرقی؟ انیمیشنی با دو شخصیت که یکی ورزش می کند و دیگری نه. که یکی تندرست است و آن یکی از فقر حرکتی رنج می برد.

جذب حداکثری
دارابی رسیدن به جذب حداکثری را مهمترین هدف در ورزش همگانی می داند. هدفی که به سلامت جامعه می انجامد: باید عموم را درگیر ورزش کنیم. آوردن آحاد مردم در صحنه ورزش یک نیاز فیزیولوژیک است مثل خوردن یا خوابیدن. ورزش یکی از مولفه های توسعه پایدار است و بزه و ناهنجاری ندارد و در آن از ناهنجاری های اجتماعی پیشگیری می شود.

توصیه های دینی به ورزش
وی تاکید کرد: اسلام نیز تاکید زیادی روی ورزش همگانی دارد. در آیات قرآن نیز به اهمیت توجه به جسم و روح تاکید شده است.  امام حسین علیه السلام در جمله ای زیبا فرموده اند: فبادرو بصحة الاجسام في مدة الاعمار (در تمامي عمر به سلامتي جسمتان مبادرت بورزيد) 

همه این موارد اهمیت ورزش در دین اسلام را نشان می دهد.

چرا شخصیت های منفی فیلم ها عموما ورزش می کنند؟
دارابی به نکته جالبی در برخی سریال ها و فیلم های تلویزیونی اشاره کرد: ما باید با ظرافت به فرهنگ سازی در ورزش بپردازیم. چرا آدم بده عموم فیلم ها کنار استخر، میز بیلیارد یا سوار بر اسب است؟ اینها همه اشتباه است چرا که ما ورزش را مورد استفاده بزهکاران نشان می دهیم و این به ورزش ضربه می زند. در ساخت فیلم ها و سریال ها باید توجه ویژه ای روی این موضوع شود.

فعالیت بخش خصوصی و ایجاد نظام آماری دقیق
سرپرست فدراسیون ورزش های همگانی می گوید نقش بخص خصوصی را نباید در توسعه ورزش همگانی نادیده گرفت و راهکارهایی نیز برای ایجاد نظام آماری دقیق و علمی جهت تعیین شاخص دارد. به عنوان مثال طرح تست اولیه ورزشی و سلامت باعث می شود تا سرانه ورزش به دست بیاید و آماری دقیق در دست مسئولان باشد.

عدم توسعه عادلانه فضاهای ورزشی در سطح شهر و حواشی شهر
دارابی معتقد است فضاهای ورزشی در سطح شهرها عادلانه تقسیم نشده است. وی می گوید: گاه در یک محله پرجمعیت یک پارک هم نیست و در محله ای کم جمعیت تر چند فضای ورزشی دیده می شود. ایجاد فضای امن و سهل الوصول برای بانوان اهمیت زیادی دارد. شهرداری ها باید در این زمینه توجه بیشتری داشته باشند.

توسعه ورزش همگانی با کمک روحانیون و مساجد
وی یکی از راه های بزرگ توسعه ورزش همگانی در سظح کشور را روحانیون و مساجد می داند. دارابی در این خصوص اظهار کرد: چه اشکالی دارد وقتی مسجد تعطیل است مثلا در بخش بانوان یک مربی حضور داشته باشد و به توسعه ورزش کمک کند؟

ورزش همگانی و قهرمانی دو مقوله جدا از هم
دارابی ورزش همگانی و قهرمانی را دو مقوله جدا از هم می داند. وی افزود: هدف این دو ورزش با هم فرق می کند. در ورزش قهرمانی قهرمان با مهارت های تخصصی و پیشینه خود ورزش می کند و در ورزش همگانی افراد غیر ورزشکار به ورزش فراخوانده می شوند . در ورزش قهرمانی قهرمان به دنبال ورزش می آید ولی در ورزش همگانی سیستم به دنبال خانواده و افراد می رود.

راس سوم مثلث اصلی مسئولان مرتبط با ورزش همگانی، شهرداری است. سید محمد آقامیر به عنوان رییس سازمان ورزش شهرداری تهران یکی از متولیان اصلی توسعه این ورزش در پایتخت است. وی توجه ویژه ای به ورزش همگانی دارد و البته از آن دست مدیرهایی است که مشکلات و ضعف ها را هم عنوان می کند.

* ورزش همگانی از دیدگاه شما چه تعریفی دارد؟
آقامیر: ورزش همگانی زیرساخت زندگی سالم و با نشاط است و به تعبیری پشتوانه اصلی ورزش حرفه ای است. معمولا در کشورهایی که به امر ورزش توجه شده است هزینه درمان و ناهنجاری‌ها متناسب با فرهنگ هر کشور کاهش پیدا کرده است. افسردگی، غم، اندوه و استرس های بی مورد با ورزش از بین می رود و همان طور که مقام معظم رهبری تاکید دارند ورزش همگانی از ضروریات زندگی است و در صورت فراگیر شدن نشاط و شادابی و افزایش کارآمدی و تندرستی را در پی خواهد داشت.

اقدامات سازمان ورزش شهرداری تهران در توسعه ورزش همگانی چه بوده است؟
در همین راستا سازمان ورزش با هدف ورزش ارزان و قابل دسترس برای همه به تجهیز بیش از 200 بوستان شهر تهران به ست های ورزشی پرداخته است و این امکان را برای همه شهروندان فراهم کرده تا از این عامل شادابی و تحرک استفاده کنند. بیش از 300 مجموعه ورزشی در تهران و بیش از 69 مجموعه آبی نیز برقرار شده که با کمترین هزینه شهروندارن را به سلامت و تندرستی می رسانند. همچنین در بخش مدارس نیز بیش از 700 مدرسه دخترانه تهران را به ست ورزشی تجهیز کنیم. 

وی افزود: همچنین المپیاد و لیگ محلات در برنامه سالیانه، مسابقات پاراالمپیاد برای معلولین و جانبازان و تفریحات ورزشی در بخش نوجوانان و جوانان در نظر گرفته شد.همچنین 350 هزار نفر سالمند شهر تهران تحت عنوان طرح منزلت به صورت رایگان از مجموعه های آبی استفاده می کنند. مسابقات مهیج و جشنواره زمستانی نیز از دیگر برنامه های ماست.

چه موانعی بر سر راه توسعه ورزش همگانی وجود دارد؟
اگرچه تلاش ما بر این بوده که بهانه ورزش نکردن را از شهروندان بگیریم اما به هر حال موانعی وجود دارد که بخشی از آن فرهنگ سازی است. عدم حضور بخش خصوصی در تمام مناطق تهران نیز یکی دیگر از مواردی است که اهمیت دارد. در بخش بانوان نیز نیاز به فرهنگ سازی وجود دارد. ما باید به صورت قانونمند زمینه ورزش را فراهم کنیم. موانع در حال برطرف شدن است.
--------------------------
گزارش: بهاره سلطانی