بیرجندرسا- شهرستان قاینات در شرق ایران و شمال استان خراسان جنوبی با جاذبه های گردشگری و بناهای تاریخی فراوان که حکایت از تاریخ سی هزار ساله این دیار دارد پذیرای گردشگران و میهمانان نوروزی است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجندرسا به نقل از ایرنا, به استناد شواهد و یافته های باستان شناسی، سابقه استقرار و سکونت بشر در غار خونیک واقع در 18 کیلومتری جنوب قاین به 30 تا 35 هزار سال پیش از میلاد می رسد.
قاین در عصر زمامداری ساسانیان از مراکز مهم قدرت و از معدود شهرهای استراتژیک ایران به شمار می آمد و مورخان بسیاری در کتب خویش از قائنات نام برده اند که اصطخری، جیهانی، ناصر خسرو قبادیانی، یاقوت حموی و عبدالله محمدبن احمد مقدسی از آن جمله اند.
قاین در دوره اسلامی بزرگترین شهر قهستان بوده و چون در مسیر راه های مهم تجاری سیستان، کرمان و سواحل دریای عمان بوده همواره اهمیت داشته، بطوری که اهمیت تجاری و اقتصادی قاین به حدی بود که در قرن چهارم هجری مقدسی آن را دروازه عمان و بارانداز کرمان و انبار خراسان نامیده است.
این شهر در دوره اسلامی دارای بارویی با دروازه های مختلف بوده و خندقی برگرداگرد آن احاطه داشته که هنوز بخش اندکی از بقایای این خندق باقی است.
ناصر خسرو قبادیانی در اواسط قرن پنجم هجری از این شهر دیدن کرده و آنرا چنین توصیف کرده که قاین شهر بزرگ و حصین است و گرد آن خندقی دارد و مسجد آدینه به شهرستان اندر است.
کاوش باستان شناسی صورت گرفته در سالهای اخیر که سرآغاز آن حفاری تپه شاهزاده حسین قاین بوده ، منجر به کشف آثار و بقایای مسجد جامع قاین شد که حاکی از رونق و اعتبار این شهر در دوره سلجوقی است.
از بناهای تاریخی و دیدنی قاین می توان به مسجد جامع ، مقبره بوذرجمهر ، قلعه کوه قاین و امزاده زیدالنار ، آرامگاه ابوالمفاخر و مسجد جامع خضری و قلعه آفریز اشاره کرد.
ˈ مسجد جامع قاین به استناد کتیبه موجود در ایوان مسجد، در سال 796 هجری قمری به دستور امیر جمشید قارنی، ساخته شده و از آثار اواخر دوره ایلخانی و اوایل دوره تیموری است.
این اثر دارای اجزایی از قبیل صحن، ایوان، شبستانهای طرفین ایوان، حجره ها، در ورودی و ساعت آفتابی است و ایوان مسجد شاخص ترین عنصر معماری آن می باشد.
ˈمقبره بوذرجمهر قاین ، آرامگاه یکی از عرفای نامدار، سیاستمداران و شاعران قرن چهارم و پنجم هجری قمری است که در پنج کیلومتری جنوب قاین بر دامنه کوه ابوذر قرار دارد، این بنا از بناهای ساخته شده در قرن ششم و هفتم هجری قمری می باشد که به شکل چلیپایی و با معمار زیبایی است.
در تزئینات داخلی بنای این آرامگاه که از گچ استفاده شده، نوع کاربندی پیشانی ایوان ها به شکل طاق نمای جناغی است.
تزئینات گچبری زیر گنبد از زیباترین بخش های این بنا محسوب می شود و در پشت بقعه، صفحه ای ایجاد شده که بناهای جنبی مقبره روی آن بنا شده اند و در کنار مقبره بوذرجمهر درخت کهنسالی با عمر حدود 700 سال وجود دارد.
ˈ امامزاده زیدالنار قاین هم زید بن موسی فرزند امام موسی کاظم (ع) است که بنای مقبره وی ملقب به امامزاده زیدالنار در روستای آفریز در 65 کیلومتری جنوب غربی شهرستان قاین واقع شده است.
مصالح و پیمون بنا قدمت آن را به عهد صفوی مربوط می کند و ورودی اصلی این مقبره از ضلع شمالی است که دارای مقرنس کاری بسیاری زیبایی است.
مقبره امامزاده زیدالنار گنبدی باشکوه و مرتفع دارد که دو پوسته است و دارای تزئینات کاشی کاری با لعابی به رنگ فیروزه ای و نقشهای گل و بته به رنگ سفید است که قسمتی از آن را فرو ریخته و از بین رفته است در داخل گنبدخانه، سنگی خاکستری قرار دارد که مردم نسبت به آن باورهای ویژه ای دارند.
ˈقلعه کوه قاین نیز اثری عظیم و شاخص با چندین هکتار مساحت است که از قلاع دوره سلجوقی و یکی از پایه های عمده فدائیان دوره اسماعیلیه است.
این قلعه بر فراز کوهی مشرف بر شهر قاین ساخته شده که از سمت جنوب و شرق کوهستان و از سمت غرب و شمال به دشت قاین محدود می شود.
این قلعه با تابعیت از ناهمواریهای کوه از دو بخش متمایز که یکی متعلق به سربازان و دیگری بخش امیرنشین بوده ساخته شده و فضای داخلی آن شامل اتاقها، برجها ، آب انبارهای متعدد و راهروهای ارتباطی می باشد.
علاوه بر آثار کهن و تاریخی قاین، وجود رودخانه هایی همچون رود شور، رود مردان شاه، رود بیهود افین و آهنگران در این شهرستان جریان دارد که چشم اندازهای زیبا و دیدنی برای مسافران نوروزی است.
از محصولات کشاورزی قاین می توان به زعفران، گندم، جو و پسته اشاره کرد؛ اما آنچه این شهرستان را به سرزمین طلای سرخ معروف کرده وجود زعفران با دارای بودن بهترین کیفیت در کشور و دنیا می باشد لذا زعفران این دیار سوغاتی ارزشمند برای میهمانان نوروزی و گردشگران است.