سقوط رتبه علمی ایران در سکوت مسئولان وزارت علوم/ اعلام آمار تولید علم با سیاسی‌کاری

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجندرسا، سقوط جایگاه ایران در تولید علم در دو سال اخیر امری است که با یک مراجعه سطحی به پایگاه‌های رتبه‌بندی جهانی مانند ISI یا اسکوپوس کاملا قابل مشاهده است ولی وزارت علوم که این مساله را انکار می‌کند در آخرین آمار خود که از زبان دهقانی سرپرست ISC نقل کرده است، ایران را صاحب رشد می‌داند.

البته وزارت علوم با اعلام رشد علمی ایران در 15 سال اخیر آمار غلط ارائه نداده ولی با سیاست‌کاری خاصی آمار دو سال اخیر که سقوط علمی ایران را درپی دارد اعلام نکرده و برای اعلام جایگاه ایران از رشد تولید علم در 15 سال گذشته استفاده کرده است در حالیکه اگر فقط دو سال اخیر را بررسی کنیم با سقوط چند پله‌ای ایران در تولید علم رو به رو هستیم.

جعفر مهراد استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز و سرپرست سابق ISC که در زمان فعالیت خود در این پایگاه به طور مداوم آمار به روز ارائه می‌داد در گفت‌وگویی در دی‌ماه سال 93 آخرین آمار تولید علم ایران را ارائه کرد و از کاهش تولید علم خبر داد.

به گفته مهراد، پژوهشگران ایرانی در طول سال 2014 میلادی تعداد 26 هزار و 494 مدرک تولید کردند که از سوی پایگاه استنادی تامسون رویترز که در ایران به آی اس آی معروف است ثبت و نمایه شد.
میزان تولیدات علمی ایران در سال 2013 میلادی نیز از سوی مهراد، 29 هزار و 985 مدرک اعلام شد که در مقایسه با سال 2012 میلادی که ایران موفق به تولید30 هزار و 185 مدرک شده است تعداد200 مدرک کمتر است.

همچنین در پایگاه اسکوپوس در سال 2012 کشورمان 40 هزار و 104 مقاله نمایه کرده اما در سال 2013 ایران با کاهش بیش از 1000 مقاله نسبت به سال 2012، 39 هزار و 99 مقاله در اسکوپوس نمایه کرد.

با این وجود وزارت علوم در تازه‌ترین آمار منتشر شده خود حرفی از سال‌های 2013 و 2014 به میان نمی‌آورد و آماری از 15 سال گذشته را ارائه می‌دهد به طوریکه محمد جواد دهقانی، رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری و سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفته است: براساس مدارک علمی ثبت شده در پایگاه‌های استنادی آی.اس.آی و اسکوپوس تا اردیبهشت 1394 سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم دنیا در 15 سال گذشته رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است.

این مساله که از سوی دهقانی بیان شده است خبر جدیدی نبوده و همگان می‌دانند که رشد علمی کشور در 15 سال اخیر شتاب قابل توجهی گرفت و دست آوردهای گوناگون علمی توسط دانشجویان ایرانی پی در پی خبرساز می‌شد به طوریکه یک پای ثابت همه پیشرفت‌های چشمگیر کشور در صنایع فضایی و ماهواره‌ها، فناوری هسته ای، علوم نانو، رباتیک، دانشجویان دانشگاه‌های ایران بودند و این دستاوردها در سال‌های پایانی دولت گذشته، در رتبه بندی‌های علمی جهانی نیز خود را نشان داد و کشورمان رتبه نخست جهان در سرعت رشد علمی را کسب کرد.

همچنین دهقانی با افتخار گفته است: ایران در حال حاضر یک و نیم درصد از علم دنیا را تولید می‌کند و این در حالی است که در سال 2000 تنها سیزده صدم درصد از علم دنیا به ایران اختصاص داشت و سهم تولید علم ایران از سال 2000 تا 2011 مرتبا افزایش یافته است. 

این خبر اشتباه نیست و جای افتخار هم دارد ولی دهقانی که به سهم یک و نیم درصدی از تولید علم دنیا اشاره کرده است به این امر اشاره نکرده که این آمار سقوط ما را در سال های اخیر نشان می دهد به طوریکه در سال 2012 کشورمان  1.6 درصد تولید علم دنیا را به خود اختصاص داد. اما در سال 2013 که نیمی از آن تحت مدیریت تیم کنونی بوده، سهم ایران از تولید علم دنیا نیز به 1.5 درصد کاهش یافته و این مساله در نمودار زیر مشهود است.

نمودار زیر نیز به ما می گوید میزان تولید علم در بازه‌ زمانی 2010-2012 نسبت به دوره‌ نخست (1998-2000)، رشدی 1600 درصدی را تجربه کرده است.

همچنین دهقانی در حالی از ارتقای رتبه ایران از رتبه 48 به جایگاه 16 در 15 سال اخیر خبر می‌دهد که رتبه ایران در تیرماه 92 جایگاه 15 اعلام شده بود و دهقانی از این مساله صحبتی به میان نمی‌آورد که جایگاه 16 سقوط ما را دربر داشته است.

به هر حال جامعه دانشگاهی انتظار شنیدن اخبار به روزتر و جدیدترین آمار را از وزارت علوم دارد.