خدمتگزار منصفانه به شهرستان‌ها بنگرد / زیرساخت‌های توسعه جدی گرفته شود

این سفر، سرآغاز خوبی داشت و نویدی از عدالت و توسعه بود تا شاید سایه‌ سنگین و خشن محرومیت، از سر مردم استان، کوتاه شود. همه‌چیز، زیبا می‌نمود و مردم تک‌تک شهرستان‌ها، از حضور رئیس‌جمهور در بین خود، خوشحال بودند. خراسان‌جنوبی با سه شهرستان، متولد شد: «بیرجند»، «قاینات» و «نهبندان» اما یک مشکل بزرگ، بر سر راه بود. این سه شهرستان باید حداقل یک میلیون نفر، جمعیت می‌داشت اما جمعیت این شهرستان‌ها، به 500 هزار نفر هم نمی‌رسید. در این میان، دو بخش از شهرستان بیرجند، مستقل شدند و شهرستان‌های «درمیان» و «سربیشه» ایجاد شد. اوایل کار، مشکلات، بسیار بود. مردم قاین در ابتدا، میل چندانی به الحاق به استان جدید نداشتند؛ اما دیدارها و جلسات متعددی برای متقاعد کردن مسئولان قاینات، برگزار شد و چه بسیار بزرگان و مسئولان بیرجندی که به قاین و دیگر شهرستان‌ها، سفر ‌کردند و برای اتحاد و همدلی، کوشش کردند. سرانجام با وعده‌ها و قول‌های فراوان، قاینات، راضی به حضور در خراسان‌جنوبی شد. تکمیل‌شدن خراسان‌جنوبی با شش شهرستان بیرجند، قاینات، نهبندان، درمیان، سربیشه و سرایان، ادامه یافت. با تشکیل سه شهرستان جدید، هنوز جمعیت استان، به یک میلیون نفر، نرسیده بود. پس از چند سال، «فردوس» نیز به خراسان‌جنوبی، ملحق شد. همچنین شهرستان جدیدی به نام «بشرویه» با جدا شدن از فردوس، تشکیل شد. چند سال بعد از الحاق فردوس و بشرویه، زمزمه‌هایی از تقسیم دو شهرستان دیگر، شنیده می‌شد. پس از انتخابات مجلس در اسفند 90، دو شهرستان «زیرکوه» و «خوسف»، نهمین و دهمین شهرستان‌های استان شدند و شهرستان بیرجند که در ابتدای تقسیم، وسیع‌ترین شهرستان استان بود به کم‌وسعت‌ترین شهرستان استان، تبدیل شد. دیری نپایید که وسیع‌ترین شهرستان کشور، به خراسان بازگشت. طبس تا اوایل دهه‌ 80، جزو خراسان بزرگ بود؛ چند سال نیز مهمان یزدی‌ها بود و بالاخره با چراغ سبز فرمانداری ویژه و معاونت استانداری، به آغوش گرم و پرمهر خراسانی‌ها برگشت. یکی از اصلی‌ترین دلایل تشکیل استان، توسعه‌ متوازن و توجه بیش‌تر به مناطق محروم بود، اما شاید مرکز استان بود که با سرعت، از محرومیت، دور شد. بیشتر بودجه‌های مرکز استان در سطح ملی تصویب شد یا در ردیف بودجه‌های کلان قرار گرفت. منابع و اعتبارات استان، آن‌طور که باید توزیع نشد و این امر سبب شد که مرکز استان کمی از محرومیت فاصله بگیرد، اما سایر شهرستان‌ها چنین وضعیتی نداشتند. البته باید توجه به مرکز استان به دلیل پایتخت بودن بیشتر می‌بود، اما آنچه هدف نوشتار است توجه به دیگر شهرستان‌ها جدای از بیرجند است. استانداری و استاندار در این زمینه از همه بیشتر، نقش داشتند و باید اختلاف بین شهرستان‌های خراسان‌جنوبی را مهار می‌کردند تا شاید توسعه متوازن حاصل می‌شد. البته این اختلافات حتی اکنون در آرای مجمع نمایندگان استان دیده می‌شود و شاید دلیل این ادعا نوبتی بودن ریاست مجمع نمایندگان است که آنان نتوانسته‌اند به وحدت برسند. حال که بعد از ابراهیم رضایی بابادی، سید صولت مرتضوی و قهرمان رشید با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید وجه‌الله خدمتگزار به عنوان استاندار خراسان جنوبی انتخاب شده و این استان یک دهه از تاسیس خود را گذرانده است انتظارات کارشناسی‌تر شده و شاید مسئولیت استاندار جدید سنگین‌تر باشد. قبل از پرداختن به خواسته‌های مردم استان از چهارمین استاندار خراسان جنوبی به ارائه‌ تعدادی اعداد و ارقام و نکاتی پیرامون توسعه متوازن استان می‌پردازیم تا عقب‌ماندگی و عدم توسعه‌ استان را دریابیم. این آمار برگرفته از سایت مرکز آمار ایران و مربوط به سال‌های 85 تا 89 است که شهرستان‌های استان، عبارت بودند از: بیرجند، قاینات، سرایان، درمیان، سربیشه، نهبندان، فردوس و بشرویه. طبق آمار تعداد تخت بیمارستانی در شهرستان بیرجند 456، قاینات 120، فردوس 96، نهبندان 32 و بشرویه 32 تخت بود و سایر شهرستان‌ها، از آن محروم بودند. تعداد داروخانه‌ها در بیرجند 46، قاینات 28، فردوس 12، درمیان 11، نهبندان 11، سربیشه 8، سرایان 6 و بشرویه 6 واحد بود. تعداد مراکز توان‌بخشی در بیرجند 37، فردوس 8، نهبندان 4، بشرویه 4، قاینات 3، سرایان یک و سربیشه یک مرکز بود و درمیان، فاقد مرکز توان‌بخشی بود. تعداد کل پزشکان، در بیرجند 187، قاینات 72، فردوس 40، نهبندان 35، درمیان 30، سربیشه 21، سرایان 20 و بشرویه 19 نفر بود، اما تعداد پزشکان متخصص در 18 رشته‌ متفاوت، در بیرجند 88 ، فردوس 15، قاینات 11، نهبندان 6، بشرویه 3 و سربیشه یک نفر بود و شهرستان‌های سرایان و درمیان، فاقد پزشک متخصص بودند. تعداد آموزشگاه‌های دوره‌ پیش‌دانشگاهی در بیرجند 40، قاینات 29، درمیان 12، فردوس 11، سرایان 10، نهبندان 9، بشرویه 6 و سربیشه 6 آموزشگاه بود. تعداد واحدهای کمیته امداد امام‌خمینی در بیرجند 9، نهبندان 4، قاین 3، بشرویه 2، درمیان 2، سرایان یک، فردوس یک و بشرویه یک واحد بود. تعداد شعب بانکی در بیرجند 186، قاینات 90، فردوس 57، نهبندان 36، سرایان 27، بشرویه 20، سربیشه 10 و درمیان 10 واحد بود. تعداد انواع وسایل نقلیه‌ عمومی، اعم از تاکسی، ون، مینی‌بوس و اتوبوس در بیرجند 768، قاینات 115، فردوس 67، نهبندان 15، سرایان 10، بشرویه 6، سربیشه 6 و درمیان 3 دستگاه بود. تعداد دفاتر پست شهری در بیرجند 20، قاینات 10، فردوس 3، نهبندان 3، سرایان 3، سربیشه 2، بشرویه 2 و درمیان یک واحد بود. تمام شاخص‌های فوق به‌ صورت تصادفی، انتخاب شده و فقط گوشه‌ای از هزاران شاخصی است که می‌توان آنها را با هم مقایسه کرد و در مورد آن بحث کرد، اما با نگاهی به همین چند مورد، می‌توان این نکته را دریافت که سطح توسعه‌یافتگی در جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی در بین شهرستان‌های استان، تفاوت فاحشی دارد. هر چند که اصلی‌ترین شاخصه‌ توزیع اعتبارات و بودجه‌ها جمعیت است، اما به‌نظر می‌رسد این شاخصه چنان جدی گرفته نشده است. اما جای امیدواری است که تمام این مشکلات را می‌توان حل کرد و بهترین شخصی که می‌تواند به مشکلات، پایان دهد و تمام مردم استان و نه‌ فقط مرکز استان را دریابد؛ «استاندار» خواهد بود که باید منصفانه، عمل کند. رسیدگی به مردم سایر شهرستان‌ها و روستاهای دوردست و مرزی، الزامی است؛ زیرا آنان نیز بخشی از این استان هستند. از سویی دیگر نگاهی به مصوبات دولت نشانگر آن است که بسیاری از پروژه‌ها به خراسان جنوبی داده شده که اصلاً با شرایط منطقه سازگاری ندارد، مثلا مسئولان هرگز پاسخ ندادند که استانی که به آب آشامیدنی خود مانده چطور می‌تواند پتروشیمی فعال کند. پروژه راه‌آهن هنوز به جایی نرسیده و مسیرهای دوبانده استان کم هستند. وضعیت صنایع و معادن استان مطلوب نیستند در حالی که خراسان جنوبی از غنی‌ترین استان‌های معدنی خاورمیانه است. امید که استاندار جدید خراسان‌جنوبی، توجه داشته باشد که این استان، 11 شهرستان دارد و در توسعه‌ متوازن شهرستان‌های استان، عدالت اجتماعی را رعایت کند؛ زیرا این مردمان دیار آفتاب، دیگر جانی برای تحمل کم لطفی‌ها ندارند. آنان انتظار دارند خراسان جنوبی در کنار 31 استان کشور متوازن دیده شوند. آنان تحمل نخواهند کرد استانی در سال سفر چند نوبته همه وزرا را شاهد باشد، اما به سرزمین طلای سرخ تنها سه تا چهار وزیر در سال آن هم در حد سه یا چهار مرتبه سفر کنند. مردمان خراسان جنوبی انتظار دارند استاندار جدید پیام مردم را در جلسات استانداران به هیئت دولت و مسئولان کشوری ابلاغ کنند که این استان نیازمند کارخانه و صنعت است. خراسان جنوبی استانی فرهنگی و دارای مردمانی فرهنگ‌دوست است و انتظارشان از مقام عالی دولت در استان در دوره جدید این این مقوله فرهنگ جدی گرفته شود و از شعار و افراط و تفریط در این بخش پرهیز شود.