کدام کشورها جوایز نوبل بیشتری کسب کرده‌اند؟

سه آمریکایی روز گذشته، جایزه نوبل اقتصاد را به خود اختصاص دادند تا تعداد نوبل‌های رسیده به ایالات متحده به عدد خیره‌کننده 347 برسد. بعد از این کشور، انگلیس با 120 جایزه نوبل در جایگاه دوم قرار دارد.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی بیرجند رسا به نقل از«تابناک»، بررسی ماکس فیشر در واشنگتن پست نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها توفیقی در کسب جوایز نوبل نداشته‌اند. در نقشه زیر، کشورهایی که به رنگ زرد کم‌رنگ هستند در 113 سال گذشته، تنها یک جایزه نوبل کسب کرده‌اند. تعداد کمی کشور که با رنگ نارنجی نشان داده شده‌اند، ده تا 15 جایزه نوبل کسب کرده‌اند و کشورهای با رنگ‌های تیره‌تر بیشتر جوایز نوبل را به خود اختصاص داده‌اند.

از زمان برقراری رسم اعطای جوایز نوبل در سال 1901 تاکنون بیش از هزار جایزه اعطا شده است که بیشتر آنها نوبل‌های علمی و بقیه نوبل ادبیات و صلح هستند. ترکیب این جوایز از حیث کشورها و مناطق دریافت کننده آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

83 درصد جوایز به کشورهای غربی رسیده است که شامل اروپای غربی، ایالات متحده، کانادا، استرالیا و زلاند نو می‌شود. نقشه زیر به خوبی نشان می‌دهد که بیشتر جوایز به اروپای غربی و ایالات متحده تعلق گرفته است.

نگاهی به اطلاعات فوق نشان می‌دهد که مردم خارج از اروپای غربی و آمریکای شمالی سهم ناامیدکننده‌ای از جوایز نوبل را به خود اختصاص داده‌اند. تنها شانزده آفریقایی برنده نوبل شده‌اند و همه قاره آسیا (با فرض خاورمیانه به عنوان منطقه‌ای جدا) علی‌رغم این که پرجمعیت‌ترین منطقه جهان است تنها 49 نوبل را به خود اختصاص داده است.

نمودار زیر نمایی دقیق‌تر از مناطق و کشورهای برنده نوبل را نشان می‌دهد. مجموعه چند کشور انگلیسی زبان (ایالات متحده، کانادا، استرالیا و زلاند نو ) با رنگ‌های آبی نشان داده شده‌اند. رنگ سبز به کشورهای اروپای غربی اختصاص داده شده است و قرمز نشان دهنده اروپای شرقی و روسیه است.

با توجه به اندازه رنگ‌های آبی و سبز سهم کوچکی از جوایز نوبل برای کشورهای غیرغربی باقی می‌ماند. البته باید توجه داشت که برتری شدید غربی‌ها تا حدی به تسلط اولیه آنها در ابتدای اعطای نوبل مربوط می‌شود و آنها در همان ابتدا فاصله‌ای بزرگ با دیگر کشورها ایجاد کرده‌اند و پیش از پایان استعمار در نیمه این دوره بیش از صد ساله، تقریبا همه جوایز نوبل به کشورهای غربی می‌رسیده است.

اورپای شرقی نیز در دوره رقابت‌های علمی جنگ سرد جهشی جدی در کسب جوایز نوبل داشته است. نمودار زیر تعداد جوایز نوبل کسب شده توسط مناطق مختلف دنیا به غیر از کشورهای غربی را در دهه‌های گذشته نشان می‌دهد.

این نمودار اطلاعاتی جالبی را در اختیار می‌گذارد. برای این که نمودار اطلاعات بهتری برای مقایسه فراهم کند، منطقه اروپای غربی و آمریکای شمالی در آن آورده نشده و با توجه به این که از دهه‌ای که از سال 2010 آغاز می‌شود تنها چهار سال گذشته، تعداد جوایز برای این دهه دقیق نیست و تنها یک پیش‌بینی است.

این نمودار نشان می‌دهد که اروپای شرقی در هنگامه رقابت‌های جنگ سرد در دهه‌های 60، 70 و 80 خیز بلندی در حوزه کسب جوایز نوبل برداشته است. کاهش جوایز نوبل اعطایی به اروپای شرقی چنان شدید است که در دهه جاری آفریقا با آن برابری می‌کند (البته جوایر نوبل آفریقا غیرعلمی و از نوع نوبل صلح است).

مساله مهم دیگر در این نمودار، تاخیر قاره‌ها در شروع و رشد در روند کسب جوایز نوبل است. آسیا از دهه 1980 به این سوی با نرخ بالایی در حال پیشرفت است. بیشتر این جوایز نوبل به ژاپن رسیده است و اکنون جوایزی به نحو رو به رشدی به چین و هند تعلق می‌گیرد.

چند آمار جالب در مورد جوایز نوبل

- اتباع 72 کشور موفق به کسب جوایز نوبل شده‌اند. این در حالی است که بیش از نیمی جوایز نوبل به سه کشور ایالات متحده، بریتانیا و آلمان رسیده است.

- بیش از یک سوم جوایز نوبل به آمریکایی‌‎ها تعلق گرفته است. آنها با چهار درصد جمعیت جهان، 34 درصد جوایز را به خود اختصاص داده‌اند.

- آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه روی هم رفته 104 جایزه نوبل به دست آورده‌اند. به عبارت دیگر سهم 81 درصد جمعیت جهان، ده درصد جوایر نوبل بوده است.

- 82 درصد جوایز به کشورهای غربی (اروپای غربی، آمریکای شمالی، استرالیا و زلاندنو) رسیده است. با احتساب اروپای شرقی این عدد به نود درصد می‌رسد.

- 54 درصد جوایز سهم اروپا بوده است که از این میان 45 درصد به اروپای غربی اختصاص دارد.

- بیش از نیمی از جوایز نوبل به کشورهای انگلیسی زبانی چون آمریکا، بریتانیا، کانادا، استرالیا و زلاندنو تعلق گرفته است.

- زبان آلمانی با 152 جایزه اعطا شده به کشورهای آلمانی زبان در جایگاه دوم قرار دارد.

- کمترین سرانه جوایز نوبل به آفریقا مربوط می‌شود. به ازای هر 62 میلیون نفر از جمعیت امروز این قاره، آفریقا یک جایزه نوبل کسب کرده است. این در حالی است که به ازای هر 900هزار نفر از جمعیت امروز ایالات متحده، یک جایزه نوبل به این کشور رسیده است.

- بیست جایزه نوبل به خاورمیانه تعلق گرفته است. ( 12 نفر از رژیم اسرائیل، چهار مصری و از هر کدام از کشورهای ایران، ترکیه، فلسطین و یمن یک نفر). از این تعداد هشت جایزه نوبل صلح بوده است. اورهان پاموک از ترکیه و نجیب محفوظ مصری نوبل ادبیات گرفته‌اند و احمد زویل از مصر در سال 1999 نوبل شیمی دریافت کرده است.

- ده کشور با بیشترین تعداد جوایز به قرار زیر هستند:

ایالات متحده – 347 جایزه نوبل

بریتانیا- 120 جایزه نوبل

آلمان – 104 جایزه نوبل

فرانسه – 65 جایزه نوبل

سوئد – 30 جایزه نوبل

روسیه - 27 جایزه نوبل

سوئیس – 26 جایزه نوبل

کانادا - 23 جایزه نوبل

اتریش - 22 جایزه نوبل

ایتالیا - 20 جایزه نوبل