هویت هر جامعه‌ای به فرهنگ آن است و فرهنگ ما اسلامی است/فرهنگ را باید به مردم واگذار کنیم/70درصد تربیت افراد در خانواده و در دبستان شکل می‌گیرد/انقلاب اسلامی هجوم به فرهنگ غرب است

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجندرسا مناظره دوم 8 نامزد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم با رویکرد فرهنگی و اجتماعی در شبکه یک سیما برگزار شد. این مناظره با تغییراتی نسبت به مناظره اول صورت گرفت. در ابتدا به قید قرعه هر کدام از نامزد ها به مدت چهار دقیقه اقدام به توضیح برنامه های خود کرده و بعد از توضیحات دیگر نامزد ها هر کدام 2 دقیقه فرصت داشتند تا این برنامه ها را مورد نقد خود قرار دهند. در انتها نیز به نامزد انتخاب شده 3 دقیقه زمان داده شد تا به سؤالات و انتقادات پاسخ داده و بحث خود را جمع بندی نمایند. نامزدها می توانستند با ذخیره کردن زمان دو دقیقه ای خود در انتها از آن استفاده نمایند. جناب آقای محسن رضایی: باید به مسائل فرهنگی و اقتصادی که دغدغه اصلی مردم است توجه کنیم. وقتی جوانان بیکار باشند به فساد و اعتیاد کشیده می شوند. اگر احساس خطر نمی‌کردم و این توانایی را در خودم برای حل مشکلات نمی‌دیدم، پا به صحنه انتخابات نمی‌گذاشتم. رفتار دولت‌‌مردان در مسائل فرهنگی مهم است. دولتمردان تا در ورزش و سینما مشکلی پیش می‌آید دخالت می کنند و کار را بدتر می‌کنند. انقلاب فرهنگی میراث امام (ره) است و ما باید نسبت به مسائل فرهنگی حساس باشیم. من در انتخابات گذشته اخطار کردم و گفتم که اگر این وضع ادامه پیدا کند ما به سمت پرتگاه می‌رویم. برای اولین‌بار بعد از سقوط امپراطوری عثمانی هویت ملی ما در انقلاب و دفاع مقدس برگشت. آقایانی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی دفاع می‌کنند بدانند که ما این فرهنگ و هویت را تحویل شما دادیم و شما امروز چه چیزی تحویل ما دادید، و جوانان ما امروز چه وضعی دارند. معتقدم شورای انقلاب فرهنگی کارهای بزرگی کرده که این مسئله در موضوع علم و فناوری مشخص است ولی یک کاستی‌های جدی هم در کارشان وجود دارد که به نظر من قابل دفاع نیست. جناب آقای حسن روحانی: مسئله فرهنگ و آسیب‌های اجتماعی یکی از مهمترین مسائل اجتماعی و ملی ماست. انقلاب ما، انقلاب نور و اخلاق بود. اما آیا امروز در جامعه ما اخلاقی وجود دارد؟ در رسانه‌های عمومی سخنی گفته می‌شود که مردم آشکارا می‌دانند اغراق و مبالغه است و گاهی آمار غیردقیق و نادرست است. وقتی افرادی که مسئولیت سنگینی دارند، اخلاق را زیر پا می‌گذارند، چه چیز باقی می‌ماند. وقتی اخلاق از بین رفت، اعتماد عمومی از بین می‌رود و وقتی اعتماد عمومی از بین رفت، آمار چک‌های بلامحل، اعتیاد، حاشیه‌نشین‌ها و طلاق روز به روز اضافه می‌شود. در میان انواع راهکارهای مختلف، مهمترین راهکار حل این مشکل را تمرکززدایی می‌دانم. چرا همه کارها در دست دولت است، دولت باید در زمینه فرهنگ، سیاست‌گذاری، نظارت و حمایت کند . کارها را باید به اصحاب اصلی فرهنگ واگذار کنیم و دولت حامی آنها باشد. انجمن‌های صنفی و نظام‌های آموزشی فرهنگ باید توسط خود پیشکسوتان اداره شود همین افرادی که دم از مبارزه با  فساد زدند امروز در کارنامه‌شان فساد ۳ هزار میلیارد تومانی ثبت شده است. راه مقابله با فساد را آزادی دادن به رسانه‌ها و مطبوعات است. فرهنگ مانند چشمه‌های جوشانی است که در نهان مردم پنهان است. امروز نگاه به فرهنگ نگاهی قیم‌مآبانه است در حالی که باید نگاه به فرهنگ قوام‌گونه باشد. جناب آقای محمد رضا عارف: حوزه فرهنگ، هنر و اجتماعی جزء اولویت‌های برنامه‌های پیشرفت و توسعه ماست. انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی و مردمی بود. تصدی‌گری دولت در حوزه فرهنگ و هنر و امور اجتماعی باید به حداقل برسد. نگاه ما یک نگاه مبتنی بر اعتماد است، باید به خبرگان و برجستگان فرهنگ و هنر اعتماد کنیم و امور را در حد امکان به خودشان واگذار کنیم. فرهنگ و هنر شاید مهمترین صنعت ماست. به جای کنار گذاشتن برجستگان فرهنگ و هنر بر اساس سلیقه، سعی کنیم از این افراد به عنوان سفرای فرهنگی برای رساندن پیاممان به مردم دنیا استفاده کنیم. فرهنگ را باید به مردم واگذار کنیم. نباید با رویکرد محدودیت مردم، نگاه به فرهنگ را محدود کنیم. اگر فردی بخواهد کتابش چاپ شود باید از هفت‌خان رستم عبور کند؛ این اقدام‌ها ظرفیت‌های کشور را محدود می‌کند. ما متاسفانه به خاطر 5 درصد اختلاف نظر، مانع نمایش یک فیلم می‌شویم و زمینه را برای اینکه جوان ما فیلم‌های خارجی را انتخاب کند، فراهم می‌کنیم. باید محدودیت‌های سلیقه‌ای را برطرف کنیم. جناب آقای علی اکبر ولایتی: در تعریف فرهنگ باید گفت فرهنگ تجلی باورها و رفتارهای یک جامعه است. انقلاب ما یک انقلاب فرهنگی است. رئیس‌جمهور، وزرا و مسئولین باید خود اسوه فرهنگ اسلامی باشند. استفاده از پارتی و پول در پیشبرد کارها از مشکلات فرهنگی موجود است. در کشور و تاریخ ما، فرهنگ اسلام و ایران مهمترین نگهبان هویت ایرانی و اسلامی بوده است. 70درصد تربیت افراد در خانواده و در دبستان شکل می‌گیرد. باید در خانواده ایجاد مصونیت کنیم، زیرا خانواده ما بر اساس نظریات تافلر و هانگ‌تینتون مورد هدف قرار دادند . ایجاد مصونیت در خانواده تلاش در جهت شکل‌گیری و قوام خانواده مثل تسهیل ازدواج و ایجاد شغل و تلاش در جهت پایدار کردن خانواده‌ها و توجه کامل به آموزش و پرورش بسیار مهم است. اهمیت دادن به خانواده و آموزش و پرورش از مقدمات مصون‌سازی فرهنگی است. در فرهنگ مقاومتی مردم متصدی فرهنگ می‌شوند. اگر فرهنگ برای دولت اولویت دارد بایستی به بودجه آن نیز توجه کند. باید فرهنگ را به اهلش واگذار کرد و نباید فرهنگ سیاسی شود. تهاجم فرهنگی وجود دارد اما درمانش فقط فیلتر کردن نیست بلکه باید مصون‌سازی صورت گیرد. جناب آقای محمد باقر قالیباف: در هر کشوری مهمترین موضوع، استقلال و عزت است. کشوری می‌تواند استقلال و عزتش را حفظ کند که حتما آن کشور و ملت مولد باشند. باید بدانیم اساسا فلسفه انقلاب ما حفظ انسان‌ها و رشد و تعالی آنها است. خداوند وقتی انسان را خلق کرد دو چیز را به او اعطا کرد که یکی انسانیت انسان و دیگری آزادگی انسان بود و ما هم معتقدیم که تحت هدایت قدسی می‌توانیم انسانیت انسان به همراه آزادگی آن را حفظ کنیم. ما باید نگاه همه جانبه و همه محور و اجتماعی داشته باشیم. واقعا فرهنگ در کشور ما مظلوم واقع شده است و اولین مظلومیتش این است که حق فرهنگی را ادا نکرده‌ایم . نیروی انسانی ما در مدارس،‌ دانشگاه‌ها،‌ مساجد، حوزه‌ها و هنرمندان هستند که سرمایه‌های کشور محسوب می‌شوند. دولت باید بداند که نمی‌تواند دست و پای خود را آنقدر بزرگ کند که در حریم شخصی مردم وارد شود.  اگر دولت نگاه امنیتی به فرهنگ داشته باشد، آن را از بین می‌برد. نباید اعتماد به نفس و تکیه به خرد جمعی را نادیده بگیریم و اصحاب هنر و نویسندگان را کنار بگذاریم. امروز تهران بر مدار قانون اداره می‌شود و هیچ برج و ساختمانی بدون  کمیسیون ماده 5 که مصوب شورایعالی انقلاب فرهنگی است، نمی‌شود. ما شهرداری تهران را از یک سازمان خدماتی به یک نهاد اجتماعی-فرهنگی تبدیل کرده‌ایم که پل، راه، مسجد، مدرسه و دانشگاه و خوابگاه می‌سازیم. شهرداری از خانه هنرمندان و خانه سینما بیشترین حمایت را انجام داده است؛ چرا که ما به تلاشگران این مجموعه‌ها اعتماد داریم. جناب آقای سید محمد غرضی: آنچه که بینه شاکله انسان است دستاوردهای خویش است. فرهنگ آنچنان تعریف می‌شود که انعکاس زندگی مردم و دستاوردهای خودشان است. فرهنگ تحمیلی و تزریقی نیست و ملت ایران در طول تاریخ خود فرهنگش را ساخته و تمام زندگی‌اش را تامین کرده است. فرهنگ اکتسابی ملت است و اینکه تصور می‌شود فرهنگ را با دولت‌ها می‌توان تغییر دارد و فرهنگ دستاویز قدرت سیاسی قرار بگیرد و فرهنگ مفعول جریانات سیاسی قرار بگیرد در تاریخ ایران نفی شده است. مردم با فرهنگ خودشان زندگی می کنند، وقتی که فقر حاکم‌شود، مردم هرگز از فرهنگ خودشان دور نمی‌شوند. مردم وقتی غنا حاصل می‌شود شروع به هنر می‌کنند و هنر نتیجه کشوری است که توانایی تشکیل حکومت مناسب را داشته و ارزش افزوده خود را در تولید هنر استفاده می‌کند. هرکسی که بخواهد فرهنگ خودش را بر جامعه تحمیل کند اعم از اینکه نرم‌افزار یا سخت‌افزار باشد محکوم به شکست است. باید برای تمام صاحبان رسانه، ورزش و سینما  در سیستم خودشان یک NGO مناسب تشکیل دهند. اینکه تصور کنیم به صورت بخشی می‌توان کشور را اداره کرد، غیرممکن است و فرهنگ به هیچ وجه بخشی نیست. تمام زندگی عبارت از این است که ما بتوانیم ارتقای لازم را به زندگی مردم برگردانیم. هیچ دولتی از مشروطه تا کنون توان استقامت در مقابل مردم را نداشته است؛ دولت‌ها می‌روند ولی فرهنگ مردم می‌ماند و تهاجم فرهنگی هم به این علت از بین رفت که فرهنگ عامه تثبیت شد. جناب آقای غلامعلی حداد عادل: فرهنگ در جامعه مانند روح در پیکر و به منزله شخصیت برای فرد و در واقع فرهنگ جامعه، نماد شخصیت یک ملت است هویت هر جامعه‌ای به فرهنگ آن است و فرهنگ ما اسلامی است. بنده در دولت آینده تلاش می‌کنم نسل جوان فرهنگ خود را بشناسد و احساس هویت کند و به این فرهنگ افتخار کرده و در برابر دنیا سر خود را به مسلمانی و ایرانی بودن بالا بگیرد داشتن فرهنگ مستقل به معنی ستیزه‌ کردن با جهان نیست و به معنی نفی ارزش‌ فرهنگ‌های دیگر نیست ولی اگر ما سرمایه‌ای از خود نداشته باشیم نمی‌توانیم داد و ستد کنیم و رابطه با دیگر فرهنگ‌ها داشته باشیم. یکی از فرهنگ شناسان یکی از کشورهای همسایه به من گفت منزلت فرهنگ ایران در جهان اسلام، مانند منزلت فرهنگ یونان در اروپاست و این نشانه قدرت تأثیر فرهنگ ایران است. اشکال ما به برنامه چهارم توسعه یک اشکال بنیادی است که بسیار فراتر از این مباحث است؛ در مبانی برنامه چهارم به اندازه‌ای مشکل وجود داشت که پس از چاپ جمع‌آوری شد. فرهنگستان‌ها در حوزه زبان و ادبیات فارسی، علوم پزشکی و هنر وظیفه راهبردی دارند؛ یعنی باید راهبردهای کشور در این حوزه‌ها را به شورایعالی انقلاب فرهنگی، دانشگاه‌ها و اهل ادب ارائه دهند. جناب آقای سعید جلیلی: آنچه مزیت نسبی ماست، فرهنگ است و امام با تکیه بر قدرت فرهنگ حرکت انقلاب را آغاز کردند. حضرت امام جنگ‌افزار و حزب نداشتند و از ظرفیت فرهنگی توانستند این همه پیشرفت را ایجاد کنند. فرهنگ یک فضای تنفسی حاکم بر سایر عرصه‌هایی همچون سیاست‌، اقتصاد و مباحثی از این دست است. اگر ما بتوانیم از ظرفیت فرهنگ استفاده کنیم، قدرت و ظرفیتی که فرهنگ ایجاد می‌کند، بسیار بیشتر از مقولاتی همچون قانون است. در زمان دفاع مقدس، فرهنگ بسیجی پیروزی‌ها را برای ما رقم زد. شناخت ظرفیت فرهنگی نیاز به شناخت مبانی فرهنگ دارد و لذا نباید به بهانه فرهنگ در مسیرهایی رفت که باعث تضعیف آن می‌شود. اظهاراتی همچون جدا بودن فرهنگ از سیاست بازی‌هایی است که می‌خواهند فضایی ایجاد کنند که از این ظرفیت استفاده نشود. شورایعالی انقلاب فرهنگی باید مهم‌تر از شورایعالی امنیت ملی باشد چرا که زیربنای عرصه‌های دیگر است. آحاد مردم باید بتوانند از تمام ظرفیت‌های فرهنگی خود استفاده کنند. باید بر روی نقش مادر، مسجد و معلم به خوبی سرمایه‌گذاری شود چرا که این کار موجب می‌شود در جاهای دیگر، کمتر سرمایه‌گذاری صورت گیرد. انقلاب اسلامی هجوم به فرهنگ غرب است. امروز ما در حوزه هجوم به فرهنگ غرب فعال هستیم و همین باعث شده آنها امروز صد شبکه فارسی زبان راه اندازی کنند، این اقدام برای این است که آنها پاسخ قدرت ما را بدهند و البته نتوانستند نتیجه بگیرند. امروز عده‌ای انحصار ایجاد می‌کنند و اشرافیتی در حوزه فرهنگ ایجاد کرده و اعلام می‌کنند که فقط ما باید در حوزه فرهنگ سخن بگوییم. ما باید این شرایط را فراهم کنیم که از همه ظرفیت‌ها بهره ببریم؛ اکنون رسانه‌ها را بنگرید و ببینید چه تعداد از این رسانه‌ها در اختیار چه ظرفیتی از جامعه است.   در ادامه هر کدام از کاندیدا ها به قید قرعه با توجه به زمان ذخیره ای خود به جمع بندی سخنان خود پرداختند. روحانی: من معتقدم در بحث سلامت، مردم مشکلات زیادی وجود دارد و برای حل آنها باید بحث بیمه‌ها به طور جدی مد نظر قرار گیرد و پوشش آن را همگانی کنیم.  5درصد جامعه را معلولان تشکیل می‌دهند که طبق قانون باید حداقل سه درصد آنها در استخدام قرار بگیرند که متأسفانه این قانون اجرا نمی‌شود. ولایتی: نکته‌ای که فراموش یا فرصت نشد به آن پرداخته شود، موضوع نقش مردم در حفظ فرهنگ اسلام و ایران است. اولین کسی که مورد اقبال مردم قرار گرفت، فردوسی بود که با توجه به جوانمردی ایرانی شاهنامه را ایجاد کرد. ایران زمانی که مورد حمله قرار گرفت و تحت اشغال بیگانه بود، ساختار مردمی، علمایی و عرفایی با فرهنگ اسلامی اهل بیتی انسجام گرفت و سبب حفظ این کشور شد. در زمانی که میرزای شیرازی فتوا صادر کرد، حتی مردمی که اعتقاد چندانی نداشتند چپق خود را شکستند. در زمان اشغال ایران توسط متفقین و جنگ اول جهانی اصلاً ایران حکومتی نداشت اما مجموعه ملت با این فرهنگ کشور را سرپا نگه داشت . در زمان رضاخان هم با وجود تمام تهاجم‌ها، هیئت‌های اسلامی - مذهبی توانستند با هدایت ولایت فعالیت کنند. همین هیئت‌ها 15 خرداد را به وجود آوردند. در انقلاب اسلامی نیز هیئت‌های مذهبی با تبعیت از رهبری امام خمینی(ره) نقش بسیاری داشتند. در دفاع مقدس نیز زمانی که افرادی همچون آهنگران می‌خواستند شور جدیدی بیافرینند، روضه‌خوانی می‌کردند . بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در جریان فتنه 78 و 88 می‌بینیم که هیئت‌های مذهبی نقش بسیار اساسی داشتند. امروز هم خط اصیل انقلاب را هیئت‌های مذهبی با تبعیت از مقام معظم رهبری توانسته‌اند به عنوان محورهای مردم کوچه و بازار نگه دارند. هیئت‌های مذهبی بیشترین نقش را در رابطه با دولت‌ها داشته اند و آنچه فرهنگ ما را استوار نگه داشته. ااگر بخواهیم بگوییم که چه چیزی باعث شده انقلاب، ملت و فرهنگ ایرانی با مشخصاتی که گفتم باقی بماند، تمسک به راه اباعبدالله الحسین(ع) بوده و در حقیقت عصاره فرهنگ ما فرهنگ عاشورایی است. حفظ فرهنگ جوانمردی که مقتدای آن حضرت علی(ع) است و حفظ فرهنگ عاشورایی از مهمترین مقومّات فرهنگ  جامعه  ماست که به آن افتخار می‌کنیم. عارف: امروز فضای امنیتی بی‌سابقه‌ای بر دانشگاه حاکم شده که بی انگیزه‌گی در دانشگاه‌ها را به وجود آورده است. دانشجویان عملا در تشکل‌های دانشجویی حضور ندارند و بعضی از این تشکل‌ها نیز تعطیل شده است. در برخی دانشگاه‌ها از اساتید دانشگاه برای رفتن به کنفرانس‌های علمی سؤال و جواب می‌شود که برای چه می‌ خواهید بروید. رهبری بر کرسی‌های آزاد‌اندیشی تاکید داشتند اما چرا امروز از آن استقبالی نشده است؟ یکی از نگرانی‌های امروز جوانان که باید آن را بیان کنم، مسئله اعتیاد است. اولا باید یک فرد معتاد را مریض بدانیم، بنابراین باید بپذیریم که معتاد باید درمان شود. مهمترین مسئله امروز که در مسئله اعتیاد باید به آن توجه شود، موضوعات اقتصادی و بیکاری است. باید فضای مناسبی برای اوقات فراغت جوانان فراهم شود، باید تعداد سالن‌ها و اماکن ورزشی را افزایش دهیم. جلیلی: ما اگر می‌گوییم که وارد مرحله جدیدی شده‌ایم باید برای تمدن اسلامی برنامه داشته باشیم. دولت باید بتواند بین بخش‌های مختلف خود یک هماهنگی ایجاد کند و بر اساس آن به سمت اهداف خود پیش برود. حرکت‌ها و سیاست‌هایآموزش عالی و آموزش و پرورش باید مکمل و هماهنگ با یکدیگر باشد. ما اگر در برخی عرصه‌ها به صورت درست سرمایه‌گذاری کنیم، می‌توان ده‌ها برابر از بودجه‌های دیگر صرفه‌جویی کرد. اگر ما مسجد را یک ظرفیت تمام وقت به حساب آوریم، می‌توان از آن بهره برد. اگر ما به مادری به عنوان یک نقش تمام‌وقت توجه کنیم که بتواند به خوبی به فرزند خود رسیدگی کند بسیار مهم است. بنده به سه عنصر معلم، مادر، مسجد تأکید دارم و اگر به این سه عنصر توجه شود و اگر ظرفیت مناسبی برای آنها فراهم شود با بسیاری از آسیب‌های اجتماعی دیگر روبرو نخواهیم شد. ما باید برای آنها زمینه‌ای را فراهم کنیم که به شغل دوم روی نیاورند. شما مظاهر زیبایی از فرهنگ را در رفتار یک راننده کامیون و تاکسی را نیز می‌بینید. زمانی که شما به دنبال ارتقاء ظرفیت‌های جامعه فرهنگی باشید، به موفقیت‌های بزرگی می‌رسید. صولا هدف انقلاب از ارتقاء فرهنگی این است که حیات طیبه باید شکل بگیرد و منظور از حیات طیبه، زندگی گوارا و شیرین است. این مهم است که دولت‌مردان ما چه فرهنگی را تزریق می‌کنند؟ اشرافی‌گری و یا ساده‌زیستی که می‌تواند بسیاری را جذب کند. نشاطی که برخی از جوانان در هیئآت مذهبی می‌توانند داشته باشند، یک ظرفیت است. اینکه آقای عارف می‌گویند دانشگاه‌های ما فضای بسته‌ای دارد، به هیچ‌عنوان دقیق نیست؛ ما در دانشگاه زاهدان فیلمی را با حضور استادان و در یک فضای بسیار باز دیدیم. اگر می‌ خواهیم کار فرهنگی نه به شکل زرد نباشد بلکه به شکل واقعی باشد، باید کرسی‌های مناظره به خوبی ساماندهی شود و متاسفانه از زمان مطرح شدن این بحث در سال 80 هیچ کاری انجام نشده است. رضایی: دولتمردان و فعالان سیاسی با مقوله فرهنگ یک برخورد سیاسی-امنیتی است. اپوزیسیون خارج از کشور هم که جمهوری اسلامی را نقد می‌کند هنوز قدرت را در فضای دهه اول انقلاب که فضایی سیاسی امنیتی بوده تحلیل می‌کند. وضعیت حال حاضر نشان می‌دهد شورای عالی فرهنگی هم کار آمد نبوده و تصمیم گیری‌ها دارای نقاط ضعف زیادی است. ما در انقلاب اسلامی گام بلندی برداشتیم و اسلام سیاسی را تحقق دادیم. ما سکولاریسم سیاسی نداریم و حداقل این موضوع را در بین معتقدین نظام کم داریم. معتقدیم جامعه، هنر، اقتصاد، فرهنگ را نمی‌شود با اسلام سیاسی درست کرد.  بسیاری از دوستان ما سکولاریسم سیاسی ندارند، اما سکولاریسم اجتماعی دارند و به جای دخالت دین در فرهنگ جامعه، مسائل سیاسی را دخالت می‌دهند. ما باید ببینیم سبک زندگی با اسلام سیاسی قابل حل است یا اسلام اجتماعی. هنوز نگاه اسلامی به زندگی و اقتصاد نکرده‌ایم که اگر این نگاه را داشتیم، تحول عظیمی رخ می‌داد و ما می‌توانستیم شکوفاترین اقتصاد و بهترین فرهنگ را در ایران داشته باشیم مشروط بر اینکه عینک سیاست را کنار بگذاریم و عینک اسلام اجتماعی را بزنیم. بنده چند کار اساسی خواهم کرد و در ابتدا پای سیاست و امنیت را از مسائلی که مربوط به آن نیست بیرون می‌کشم. مگر فرهنگ تنها از طریق آموزش و پرورش ایجاد می‌شود. اخلاق را به رفتار دولتمردان بر می‌‌گردانم و اولین دولت اخلاقی را شکل می‌دهم. تمام برنامه‌ها را به سمت مردم و زندگی سوق می‌دهم.  چرا ما می‌خواهیم گفتمان انقلاب را فقط در بعد سیاسی، مقاومت و استقامت محدود کنیم. بنده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را به وزارت فرهنگ، هنر و ارشاد اسلامی تبدیل و صندوق فرهنگ و هنر را زیرمجموعه صندوق توسعه ملی می‌کنم. اقتصاد هنر، اقتصاد فرهنگ و اقتصاد ورزش را سازمان دهی می کنم . شورایعالی راهبردی فرهنگ و هنر را در دولت شکل می‌دهم. بنده همچنین اداره امور ورزشی از جمله فدراسیون‌ها را به دست ورزشکاران می‌دهم و از دخالت سیاسیون در ورزش و امور فدراسیون‌ها جلوگیری می‌کنم. بنده منزلت اجتماعی ورزشکاران و هنرمندان را سر و سامان می‌دهم. بنده فرهنگ اقوام را از آذربایجان گرفته تا کردستان و لرستان و نیز برادران بلوچ و عرب و همچنین فرهنگ پهلوانی را در ورزش تقویت می‌کنم. حدادعادل: دکتر عارف بحث منع ماهواره را مطرح کردند و تاکید کردند که باید مصونیت ایجاد کرد طوری که جوانان و جامعه تحت تاثیر قرار نگیرند. برای ایشان مثلا اعتیاد را مطرح می کنند، اعتیاد زمینه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد، آیا آقای عارف در دولت خود اجازه می‌دهد مواد از مرزها بدون حساب وارد کشور شود یا جلوی ورود مواد را می‌گیرند؟ ضمن اینکه مصونیت نیز ایجاد می‌کنند؟ تا آنجایی که ممکن است باید مصونیت فرهنگی ایجاد کرد و همچنین باید مانع ورود سم به غذای روحی ملت شد. غرضی: نگاه‌های فرهنگی در دوره های تاریخی در کشورمان وجود داشت. اسلام بر حاکم پیروز شده نه بر ملت و باید به این نکته توجه کرد. هرگز در تاریخ خاورمیانه عظمت کشورمان مورد توجه قرار نگرفته و کسی این تاریخ را بررسی نکرده است تا بفهمد که ایران چه عظمتی داشته و خواهد داشت. جریان اجتماعی ملت ایران یک جریان بسیار وسیع‌تر از مرزهای جغرافیایی کشورمان است. ملت ایران توانایی‌های بسیار زیادی دارد که این ناشی از فرهنگ عمومی ملت بوده و ناشی از حکومت‌ها نیست. اقدامات بزرگ تاریخ ایران توسط دولت‌ها انجام نشده و این مردم بودند که این حماسه‌ها را آفریدند. نباید تصور کرد فرهنگ دینی و مذهبی ناشی از قدرت سیاسی است. آنچه امروز فرهنگ عمومی جامعه را ساخته و با روس، آمریکا و انگلیس جنگیده و در قرن اخیر توانسته خود را اثبات کند، فرهنگ عمومی جامعه است. متأسفانه هنوز هم فکر می‌کنیم که باید جوانان را به سربازی بفرستیم و دو سال وقت‌شان را تلف کنیم و فرهنگ آموزش رضاخانی تا امروز ادامه دارد. مدرک‌گرایی متروکه شده است. ما نباید با فرهنگ گذشته کار کنیم اما با اینکه رضاشاه و پهلوی‌ها مردند اما فرهنگ‌شان در ما ماند. باید شبکه نرم‌افزاری را به وجود آوریم و پتانسیل جوانان را در توسعه نرم‌افزاری هدایت کنیم. قالیباف: کارنامه ما در حوزه اقتصادی و فرهنگی برای مردم قابل قبول نبوده است. ما باید یک تغییر و تحول اساسی برای کارآمدی در این دو حوزه داشته باشیم. ما باید به جای منابع مادی اولویت را به نیروی انسانی و سرمایه‌های اجتماعی بدهیم. اگر با این نگاه کشور را اداره کنیم، هم بر مسائل اقتصادی و فقر فائق می‌آییم و هم بر تبعیض و فساد غلبه پیدا می‌کنیم. در دفاع مقدس با یک رویکرد اجتماعی عمل شد و اینکه هر کسی با هر گرایشی به دفاع مقدس افتخار می‌کند به خاطر این است که با رویکرد اجتماعی انجام شده است. دلیل مشکلات کنونی این است که ما در حوزه اقتصاد و سیاست با رویکرد اجتماعی عمل نکرده‌ایم. بی اعتمادی که در حوزه اجتماعی وجود دارد، ضربه‌ای به مراتب بیشتر از هر چیز دیگر به ما می زند. دولت بیش از اینکه به آمارها توجه کند باید به شهود جمعی اهتمام داشته باشد. من در دوران دفاع مقدس هر کجا که بودم این رویکرد را دنبال کردم و زمانی که در پلیس بودم هم به جای اینکه رویکرد امنیتی را دنبال کنم، با رویکرد اجتماعی عمل کردم.     در بخش دوم مناظرات تلویزیونی از هر نامزد دو سؤال پرسیده شد که در عرض 2 دقیقه جواب دهند و در انتها نیز 2 دقیقه برای جمع بندی برایشان در نظر گرفته شد. حدادعادل: مدیران کشور باید دغدغه فرهنگ را داشته باشند ولایتی: باید استفاده از مرخصی، اجباری شود جلیلی: باید پیام انقلاب اسلامی را در قالب هنر به دنیا عرضه کنیم روحانی: باید در صنعت توریسم زیر بناها را اصلاح کنیم غرضی: شبکه سلامت هوشمند را راه می‌اندازم قالیباف: رئیس دولت باید نباید درباره سبک زتدگی مردم تصمیم‌گیری کند رضایی: مردم محرم نظام هستند. عارف: امنیت در تبادل اطلاعات مهمترین موضوع در فضای مجازی است روحانی: جمع کردن دیش ماهواره هیچ تاثیری ندارد ولایتی: ورزش باید به دست مردم اداره شود غرضی: وزیر تلفن بودم و ارتباط دو طرفه برقرار می‌کنم رضایی: کانون‌های اصلی مواد مخدر را از بین می‌برم جلیلی: نادیده‌گرفتن حقوق زنان بزرگ‌ترین تهدید اجتماعی است عارف: تاکید بر تسهیل ازدواج جوانان حدادعادل: نباید در بحث حجاب و عفاف «دوگانه» عمل کرد قالیباف: ‌با روحیه ایثارگری می‌توان اختلافات را کنار گذاشت رضایی: قول می‌دهم به همه شعارهایم عمل کنم ولایتی: باید به سمت درمان رایگان برویم روحانی: وزارت امور بانوان را ایجاد می‌کنم حدادعادل: قول می‌دهم به مردم دروغ نگویم جلیلی: دولت باید با اقتدار از ظرفیت فرهنگ استفاده کند غرضی: ابزار پیشرفته موجب توسعه فرهنگ می‌شود عارف: نتوانستیم از فرصت‌های فرهنگی استفاده کنیم قالیباف: باید به مدیریت بسته و خسته کشور پایان دهیم