دو همسایه قدیمی همچنان در دل کوهی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجندرسا ,به نقل فارس 
 

سربالایی نفس گیر

هرچند سربالایی مقصد نفس گیر است اما چون هدف رفتن به مزار پیر مرادی است که ۹۰۰ سال قبل از دربار غزنویان برید و به دیار خود آمد و در این بلندا ماوا گرفت قدم ها را زودتر برداشته و پله هایی که در عصر حاضر برای دسترسی آسان به این نقطه توسط میراث فرهنگی ایجاد شده را یکی پس از دیگری بالارفته و خود را به نقطه هدف می رسانی.

پله های سنگ فرش شده ای که رفتن به دامنه کوه را آسان تر می کند و جلوه خاصی هم به بنای مرمت و بازسازی شده داده است و وقتی از پایین دست مزرعه ابوالخیری به آن می نگری چندان سخت به نظر نمی رسد رفتن به مقبره بوذرجمهر.

آن هایی که سال ها قبل به دیدارش آمدند می گویند: آرامگاه و گنبد فیروزه‌ای رنگ آن دل‌انگیز‌تر بود و کاشی‌هایش رنگ پاک آسمان خدایی داشت و در کل با صفاتر و دلگشاتر بود.

هرچند در این سال ها میراث فرهنگی برای مرمت و بهسازی بنای آن اقدام کرده اما همه از صفایی که بقعه قدیمی این عارف اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری داشته سخن می گویند.

اما مقبره این عارف و شاعر که حدود دو قرن بعد از مرگ وی در دامنه کوه و آن هم در همسایگی دژ قاین یا همان قلعه «آرتا گوانا» بنا شد به صورت چلیپایی و با معماری خیلی زیبا است که معماران عصر حاضر از نحوه ساخت آن درشگفتند.

شاید بوذرجمهر برای این که در پناه قلعه کوه قاین از گزند دشمنان در امان باشد به این نقطه پناه برده و در آنجا سکنی گزیده است زیرا قلعه‌کوه قاین، دژ دفاعی محکمی در برابر حملات مهاجمان بوده که به‌علت شکل معماری و تشابه آن با آشیانه‌ عقاب در غرب استان فارس قدمتش به دوره‌ ساسانیان می‌رسد.
 

شهر آرتاگوانا

در مورد قدمت قلعه کوه نظرات گوناگونی ابراز شده و برخی چون« سرپرسی سایکس» معتقدند که این قلعه بخشی از شهرآرتاگوانا است که در دوره هخامنشیان مقابل هجوم لشکریان اسکندر ایستادگی کرد و برخی دیگر عقیده دارند که این قلعه یکی از قلاع به یادگار مانده از دوره ساسانی است.

بقعه این پیر مراد چهار ایوانی است که گنبدی برفراز ایوان های آن استوار است و طاق ایوان ها نیز به صورت کلیل اجرا شده اما جرز اصلی طاق ها به صورت نیمه بیضی باز کار شده آن گاه با استفاده از پوشش کاذب به شکل کلیل درآمده است.

برای تزئین داخلی بنا از گچ استفاده شده و نوع کاربندی پیشانی ایوان ها به شکل طاق نماهای جناقی است. تزئینات گچ کاری زیر گنبد نیز یکی از زیباترین بخش های این بنا به حساب می آید که لچکی های ۴ به ۸ آن مقرنس ها و گچ بری های خفیف و هنرمندانه ای دارد. در این مکان اتاق های بسیار جالبی دیده می شود که یکی از آن ها گنبد زیبایی دارد که با سنگ کار شده است.

در گذشته هر بنایی که معماران ایجاد می کردند با همان مصالحی بود که در همان محل وجود داشت در این بنا هم مصالح اصلی به کارگرفته سنگ، گچ و آجر است زیرا به وفور وجود داشته وشاید هم چون در دامنه کوه قرار دارد بنای این مقبره طوری ایجاد شده که در زمستان گرم و در تابستان هم از خنکای لازم برخوردار است.

به علاوه چون کندن دل کوه با ابزار آلاتی که گذشتگان داشته اند خیلی سخت بوده به هر اندازه می توانستند دل سنگی کوه را بشکافند اتاق ها و دیگر بناهای موجود را احداث کرده اند که هرکدام زیبایی خاص خود را دارد.

هر مسافر و گردشگری که پا به این بقعه بگذارد دوست دارد دراین خانه های کوچک سنگی که او را به اعصار گذشته می برد و از آرامش وافری برخوردار است برای چند دقیقه ای هم که شده بر مفرش خاکی و سنگی آن پا گذاشته به دور از هیاهیوی زندگی آرامش را حس و لمس کند.
 

پشت بقعه

در پشت بقعه، صفحه ای ایجاد شده که بناهای جنبی مقبره روی آن ساخته شده و هرکدام دنیایی از معماری گذشته را تداعی می کند که با دیدن هر بنا برگی از دفتر تاریخ معماری گذشته مقابلت ورق می خورد.

همچنین بقعه بوذرجمهر سایبانی دارد که حدود ۷ قرن است همانند چتری بر بالای سر آن قرار گرفته و به برکت این عارف پابرجاست. این چتر سبز رنگ درخت کهن سال بنه ای است که همزمان با ساخت بنا بانیان این درخت را هم کاشته اند تا بوذرجمهر و بقعه او هم مانند همین درخت برای همیشه ماندگار شوند و پایدار بمانند.

هرچند مقداری از تنه این درخت به دلیل کهولت سن پوک و توخالی شده اما چون ریشه و پایه آن عمیق است و از دل کوه آب می خورد زنده و پابرجاست تا برای همیشه سایبانی زیبا برای این اثر تاریخی زیبا باشد.

 وقتی بر بالای این بقعه قرار می گیری برتمام شهر قاین مسلطی و برای همین است که گذشتگان در این نقطه دژی بنا کردند تا ولایت قهستان از گزند دشمنان در امان بماند و بتوانند با دشمنان به راحتی مبارزه کنند.
 

منطقه نمونه گردشگری بوذجمهر

اما نکته ای که نباید از نظر دورداشت موقعیت این منطقه است که در حال حاضر از آن به عنوان منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهریاد می شود و حدود ۵۰۹ هکتار هم وسعت آن است.  

این  منطقه دارای سه گونه جاذبه تاریخی و فرهنگی، طبیعی و انسان شناخت است که آرامگاه  های ابوالمفاخر، بوذرجمهر وقلاع چهل دختر و قلعه کوه از جاذبه های تاریخی و فرهنگی این منطقه به حساب می آیند.

زمین های کوهستانی همراه با دشت و چشم اندازهای مناسب در اطراف شهر به منطقه بوذرجمهر جلوه خاصی بخشیده است که باید گفت از جاذبه های طبیعی این منطقه است.

میدان مشاهیر، زمین های زراعی زعفران، مزار شهدای گمنام، پارک جنگلی هم  از جاذبه های انسان شناخت آن است؛ بعلاوه عبور جاده مشهد - بیرجند، جذب گردشگران ترانزیتی خراسان رضوی و غیره از دیگر مزیت های این منطقه محسوب می شود.  

علاوه بر این ایجاد هتل، تاسیسات تجاری، پارک بازی از جمله فرصت های سرمایه گذاری است که باید مورد توجه قرار گیرد هرچند تا کنون میراث فرهنگی برای ایجاد زیرساخت های لازم مانند هتل ، آلاچیق، فضای سبز و... اقدام کرده اما روند کار برای ایجاد برخی زیرساخت ها مانند هتل بیش از یک دهه است که شروع شده اما هنوز پیشرفت چشم گیری نداشته است.

همچنین نیاز است خدمات زیرساختی و رفاهی هم در این منطقه ایجاد شود تا شاهد جذب تعداد بیشتر مسافر و گردشگر در این منطقه باشیم.
 

تامین ۱۰۰ درصد زیرساخت‌ها

آن طور که حمید عباس زاده، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات در گفت وگو با خبرنگار فارس اظهارداشت: بنا به وظایفی که برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مناطق نمونه گردشگری تعیین شده، به منظور تسهیل امر سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی، زیرساخت ها که بیشتر شامل راه، آب، برق، گاز و فاضلاب است را باید در این مناطق تامین کند. 

به گفته وی تامین زیرساخت ها در منطقه نمونه گردشگری بوذجمهر قاین با پیشرفت نزدیک به ۱۰۰ درصد انجام شده و تنها مقدار کمی از فاضلاب باقی مانده که به زودی عملیاتی خواهد شد.

وی یادآور شد: با توجه به تصویب طرح جامع در مراجع مربوط  (شورای برنامه ریزی و توسعه استان)، هر گونه تغییر کاربری و بازنگری باید از سوی سرمایه گذار مطرح  و پس از تصویب در کارگروه مربوط و شورای برنامه ریزی استان انجام شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات  آخرین اقدامی که بر روی پرونده منطقه نمونه گردشگری بوذجهمر قاین انجام شد اشاره کرد و ادامه داد: برای بازنگری طرح جامع آن  جلسه ای با حضور معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار، مدیران کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و راه و شهرسازی خراسان جنوبی، فرماندار، رئیس شورای اسلامی شهر قاین و شهردار قاین که استانداری برگزار شد.
 

شهرداری قاین سرمایه گذار منطقه بوذرجمهر

عباس زاده ادامه داد: این جلسه با توجه به مباحث مطرح شده و اعتراض های صورت گرفته در خصوص طرح جامع و تفصیلی منطقه نمونه گردشگری و هم چنین چارچوب قانونی این طرح مقرر شد، شهرداری قاین به عنوان سرمایه گذار طی مدت تعیین شده، نسبت به بررسی تقاضاهای صورت گرفته و نیز توافق های قبلی و جمع بندی آنها اقدام کند.

همچنین پیشنهاد بازنگری طرح جامع منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهر قاینی را برای بررسی به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ارسال کند تا با هماهنگی دبیرخانه کارگروه امور زیربنایی استان، روند بازنگری طرح جامع و هم چنین تصویب طرح تفصیلی  این منطقه در شورای برنامه ریزی و توسعه استان انجام شود. 

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات با بیان این که اکنون شهرداری قاین به عنوان مدیر و سرمایه گذار منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهر قاین در حال مذاکره و توافق با مالکان اراضی واقع در منطقه است افزود: اما به دلیل  همکاری نکردن مالکان روند کند پیش می رود.
 

توقف ساخت هتل

عباس زاده در مورد هتلی که قرار بود سال ها قبل در این منطقه احداث شود هم گفت: هتل سه ستاره قاین پس از پیشرفت حدود ۲۰ درصدی، با توجه به گسترش چتر شمول ماده ۴۴ قانون اساسی مبنی بر خصوصی سازی شرکت های دولتی مانند شرکت توسعه گردشگری، ادامه عملیات ساخت و ساز مستحدثات هتل در این چالش متوقف شد.

این مقام مسوول اضافه کرد: طی این سال‌ها به طور متناوب جلسات و پیگیری های مکرری در سطوح مختلف مدیریتی شهرستان، استان و کشور انجام شده تا سهم کوچک شرکت توسعه گردشگری استان در پروژه هتل سه ستاره قاین به طور کامل به بخش خصوصی واگذار شود که این خود مانعی بزرگ بر سر راه تکمیل هتل بوده است.

به گفته عباس زاده اکنون به نظر می رسد این پیگیری ها در حال به بار نشستن است و خوشبختانه می توان ادعا کرد مشکلات اداری بر سر راه پروژه تا حد زیادی مرتفع شده و به سرمایه گذار بخش خصوصی در حال واگذاری است.

وی ابراز امید واری کرد: در آینده نزدیک اخبار نویدبخشی از پیشرفت عملیات عمرانی هتل سه ستاره قاین بشنویم. 

 رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات در مورد برنامه میراث فرهنگی برای بقعه بوذرجمهر اظهارداشت: پس از بازنشستگی متصدی بقعه در سال گذشته، با حضور ادارات مرتبط، مقرر شد ضمن رعایت شرایط تعیین شده توسط کمیته فنی میراث فرهنگی استان و برای ساماندهی وضعیت بنا، در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد.

عباس زاده افزود: پس از برگزاری مزایده، به سرمایه گذار برای ارائه خدماتی مانند دمنوش های طبیعی، چای، سایر نوشیدنی ها و همچنین عرضه صنایع دستی و سوغات محلی واگذار شد.
 

نورانی شدن بوذرجمهر

همچنین امسال از محل اعتبارات اداره، وضعیت روشنایی بنا نیز بهبود قابل توجهی یافته است و امید است با استقرار این واحد خدماتی وضعیت نگهداری بنا تثبیت شود. 

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات در مورد  اقداماتی که میراث فرهنگی برای توسعه و بازسازی این بنای تاریخی انجام داده یا در دستور کار دارد هم گفت: مرمت و گچکاری اتاق آب انبار، اصلاح روشنایی و نورپردازی بنا و مسیر دسترسی به آن از جمله آخرین اقداماتی است که اداره در سال عمرانی ۱۴۰۱ در بوذرجمهر انجام داده است.  

عباس زاده در مورد  اعتبارات درنظر گرفته شده برای بازسازی و توسعه این بقعه هم اظهارداشت:  بنای بسیار ارزشمند و خاص بوذرجمهر قاینی که در دامنه کوهی به همین نام قرار گرفته، از جمله اولین بناهای تاریخی است که پس از استقرار اداره در شهرستان، مورد مرمت و ساماندهی قرار گرفته است.

به گفته وی به طبع رسیدگی به آن تابع شرایط اعتباری است که در سال‌های گذشته به تناسب تخصیص اعتبار، اقداماتی برای نگهداری آن انجام شده که البته کفاف هزینه های نگهداری، مرمت، رفع آسیب های طبیعی و انسانی وارده به اثر و صیانت ماندگار از آن را نمی دهد و با وجود این همکاران پرتلاش یگان حفاظت اداره به طور ویژه این اثر تاریخی را مورد بازدید و نظارت قرار می دهند.